A. ANONİM ŞİRKETLER

I. YÖNETİM VE TEMSİL YETKİSİNİN DEVRİ HAKKINDA

6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun ("TTK") 365. maddesi gereğince anonim şirketler yönetim kurulu tarafından yönetilir ve temsil olunur. Ne var ki, yönetim kurulu yönetim hakkı ve temsil yetkisini bizzat kullanmak zorunda değildir. TTK 367. ve 370/II. maddeleri gereğince yönetim kurulu esas sözleşmede hüküm bulunması kaydıyla, düzenleyeceği bir iç yönergeye ile; yönetimi, kısmen veya tamamen bir veya birkaç yönetim kurulu üyesine veya üçüncü kişiye devredebilir. Bu kapsamda yönetim kurulu tarafından herhangi bir yetki devri olmadığı müddetçe, şirketi yönetim hakkı tüm yönetim kurulu üyelerine ait olacaktır 1.

Murahhas üye; yönetim kurulunun görev ve yetkilerinin devredildiği üye olarak tanımlanmaktadır. Ancak, yönetim kurulunun tanzim edilen iç yönerge ile görev ve yetkilerini murahhas üyelere veya üçüncü kişilere devretmesi; yönetim kuruluna özgülenen yönetim kurulunun devredilemez görev ve yetkilerinin de devredilebileceği anlamına gelmeyecektir. Diğer bir anlatımla, yönetim kurulunun münhasıran yerine getirmesi gereken görev ve yetkiler dışında kalan görev ve yetkileri murahhas ve/veya diğer bir üçüncü kişiye devredebilecektir.

Ancak yönetim kuruluna esas sözleşme ile birlikte yönetim ve temsil hakkını devretme yetkisinin tanınması hususunda, bu devrin yönetim kurulu üyeleri haricindeki gerçek veya tüzel kişilere yapılması durumunda, en az bir yönetim kurulu üyesinin temsil hakkını elinde bulundurması TTK uyarınca şart olarak düzenlenmektedir2.

Özetle belirtmek gerekir ki; anonim şirketlerde yönetim kurulunun yönetim ve temsil ilzam yetkisinin devri mümkün kılınmış, devrin ön şartı olarak ise yönetim ve temsil yetkisinin devrinin esas sözleşmede açıkça öngörülmesi hali düzenlenmiştir. Bu minvalde, anonim şirketlerin kuruluş aşamasında esas sözleşmenin şirketin idaresi ve temsiline ilişkin maddesine bu yönde bir hüküm koymak; ileride kurumsal yönetimin gereği olarak yönetim ve temsil yetkisi devrinin ihtiyacı vukuu bulduğunda esas sözleşme değişikliğine ihtiyaç duyulmaksızın iç yönerge tanzim süreçlerine başlanılabilmesini mümkün kılacaktır.

Yönetim kurulu tarafından düzenlenecek iç yönerge ile; şirketin yönetim şeması, işletmenin teknik, ticari ve hukuki açıdan yönetimine ilişkin hususlar ile yönetim yetkisinin devredildiği murahhas üyeler belirtilmekte ve düzenlenmektedir. Şirketin yönetimini düzenleyen işbu iç yönerge ile yönetim için gerekli olan görevleri tanımlar, yerlerini gösterir, özellikle kimin kime bilgi sunmakla yükümlü olduğu da ortaya konmaktadır. Bu kapsamda yetki grupları oluşturularak her bir yetki grubu için ayrı koşullarda ayrı yetkilerin düzenlenmesi de söz konusu olabilecektir.

II. SORUMLULUK

TTK 553/II gereğince kanundan veya esas sözleşmeden doğan bir yetkiyi başkasına devreden organlar veya kişiler, bu görev ve yetkileri devralan kişilerin seçiminde makul derecede özen göstermediklerinin ispati hariç (diğer bir anlatımla genel gözetim yükümlülüğünü ihlal etmemek şartıyla) bu kişilerin fiil ve kararlarından sorumlu olmazlar. Bu kapsamda, yönetim ve temsil ilzam yetkisi devri yapılan murahhas üye ve/veya üçüncü kişilerin fiil ve kararlarından diğer yönetim kurulu üyeleri genel gözetim yükümlülüğünü ihlal etmemek şartıyla sorumlu olmayacaktır.

Ancak önemle belirtmek gerekir ki, her ne kadar esas sözleşme uyarınca yetki devri yapılsa dahi, yönetim kurulu üyelerinin TTK uyarınca devredilemez görev ve yetkileri ile münhasıran kendisinin yerine getirmesi gereken görev ve yetkiler açısından sorumlulukları devam edecek olup bu kapsamda genel gözetim yükümlülüğünü ihlal edilip edilmediği önem arz etmeyecektir.

III. TESCİL VE İLAN

Esas sözleşmesinde şirketin idaresi ve temsiline ilişkin sınırlı yetki devrine ilişkin hüküm öngörülen anonim şirketlerde, yazılı şekilde düzenlenecek bir iç yönerge aşağıda sıra numarası ile belirtilen usul ve esaslar izlenerek tescil ve ilan edilebilecektir.

  • Yönetim kurulunun yetki devrini öngören yazılı şekilde düzenlenmiş tarih ve sayısı olan bir iç yönerge, yönetim kurulu tarafından hazırlanmalı ve yönetim kurulu kararı ile kabul edilmelidir.
  • İşbu iç yönerge ile belirlenen sınırlı yetkilere atanacak kişilere dair yönetim kurulu kararı alınmalıdır.
  • İlgili yönetim kurulu kararlarının noter onayları tamamlanarak ilgili sicil müdürlüğü nezdinde tescil ve ilan işlemleri tamamlanacaktır.
  • Tescil ve ilan işlemlerinin tamamlanması akabinde temsil ve ilzam kararına paralel bir şekilde imza sirküleri düzenlenerek noter onayı tamamlanmalıdır.

Yukarıda ifade edilen süreçlerin tamamlanmasından itibaren, iç yönergede herhangi bir değişiklik yapılması ve/veya ilaveler yapılacak olması durumunda; ayrı tarih ve sayı ile yeni bir iç yönerge düzenlenmeli ve yukarıdaki prosedür izlenmelidir.

B. LİMİTED ŞİRKETLER

I. GENEL OLARAK

TTK 629. maddesi gereğince limited şirket müdürlerinin temsil yetkilerinin kapsamına, yetkinin sınırlandırılmasına, imzaya yetkili olanların belirlenmesine, imza şekli ile bunların tescil ve ilanına TTK'nın anonim şirketlere ilişkin ilgili hükümleri kıyas yolu ile uygulanacağı öngörülmüştür.

TTK kapsamında kıyas yoluyla uygulama öngörüldüğünden, limited şirketler iç yönerge tanzimi ve süreçlerinin yönetilmesi ile sorumlu organ müdürler kurulu olacaktır. Anonim şirketlerde olduğu gibi sınırlı yetki devrine ilişkin iç yönerge düzenlenebilmesinin ön şartı esas sözleşmede bu yönde bir hüküm bulunmasıdır.

Keza limited şirketlere ilişkin olarak yukarıda anonim şirketlere ilişkin yer alan açıklamalar ve prosedürler kıyasen uygulama yolu ile geçerli olacaktır. Ancak, burada dikkat edilmesi gereken husus; yönetim ve temsili şirket sözleşmesi ile belirlenen limited şirketlerde yönetim ve temsil, müdür sıfatını taşıyan bir veya birden fazla ortağa bırakılabileceği gibi üçüncü kişilere de bırakabilmekte ve anonim şirketlerden farklı olarak yönetim kurulu üyelerinden birisi değil de şirket ortaklarından birisinin temsil yetkisini haiz olması zaruri olmaktadır.

C. SONUÇ

İşbu Bilgi Notu'nda, Kurumsal yönetimin gereği ve yönetim kurulunun iş yükünün önemli ölçüde azaltan yönetim ve temsil ilzam yetkisinin devrinin anonim ve limited şirketlerdeki hukuki yapısı incelenmiş ve bu doğrultuda sınırlı yetkilendirilenlerin sorumlulukları, yönetim kurulunun/müdürler kurulunun yetki devri yapabileceği hususlar ve iç yönergenin tescil ve ilan prosedürü ele alınmıştır.

Bununla birlikte, sınırlı yetki devrinin yönetim kurulu/müdürler kurulunun münhasıran yerine getirmesi gereken işler ve devredilemez görev ve yetkisi dışındaki hususlar açısından geçerli olacak olup; sınırlı yetkilendirilenin seçiminde ve atanmasında gerekli özenin gösterildiğinin ispatının sınırlı yetkilendirilenin fiil ve davranışı bakımından yönetim kurulu sorumluluğunu bertaraf edilecektir. İç yönergenin ekli olduğu iç yönerge tanzim ve kabul ilgili organ kararı ile sınırlı yetkililerin temsil yetkisini gösterir temsil ilzam kararının ayrı ayrı düzenlenerek tescil ve ilan edilmesi gerekliliği ve bu kapsamda imza sirküleri hazırlanması; anonim ve limited şirketlerde yönetim ve temsil ilzam yetkisinin devrinin usul ve esaslarına ilişkin aşamalar olarak ifade edilebilecektir.

Footnotes

1. "MADDE 367- (1) Yönetim kurulu esas sözleşmeye konulacak bir hükümle, düzenleyeceği bir iç yönergeye göre, yönetimi, kısmen veya tamamen bir veya birkaç yönetim kurulu üyesine veya üçüncü kişiye devretmeye yetkili kılınabilir. Bu iç yönerge şirketin yönetimini düzenler; bunun için gerekli olan görevleri, tanımlar, yerlerini gösterir, özellikle kimin kime bağlı ve bilgi sunmakla yükümlü olduğunu belirler. Yönetim kurulu, istem üzerine pay sahiplerini ve korunmaya değer menfaatlerini ikna edici bir biçimde ortaya koyan alacaklıları, bu iç yönerge hakkında, yazılı olarak bilgilendirir.

(2) Yönetim, devredilmediği takdirde, yönetim kurulunun tüm üyelerine aittir."

2. "MADDE 370-(2) Yönetim kurulu, temsil yetkisini bir veya daha fazla murahhas üyeye veya müdür olarak üçüncü kişilere devredebilir. En az bir yönetim kurulu üyesinin temsil yetkisini haiz olması şarttır."

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.