Bilişim teknolojilerinde yaşanan gelişmeler neticesinde Gelir İdaresi Başkanlığı ("GİB"), ekonomik aktivitelerin izlenmesi, analizi, raporlanması ve denetimine yönelik kağıt defter ve belge kullanımından kaynaklanan maliyetleri azaltma, belgelerde standardizasyonu sağlama, belge düzenleyici ve alıcı taraflar arasında güvenlik tesis etme ve zaman tasarrufu sağlama, kayıt dışılığı azaltma ve mükelleflerin vergi kanunlarına uyumunu artırma gibi amaçlarla, 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu ("VUK") uyarınca mükellefler tarafından düzenlenmesi zorunlu olan birçok belgenin elektronik ortamda düzenlenebilmesine yönelik çeşitli tebliğler çıkarmıştı.

GİB, elektronik olarak düzenlenebilecek belge ve kayıtlara yönelik mevzuatın tek bir kaynakta toplanması ve elektronik belge uygulamalarında bütünlüğün sağlanması amacıyla, 397, 415, 421, 433, 462, 463, 487, 454 Sıra No'lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğlerini yürürlükten kaldırarak bu düzenlemeleri 509 Sıra No'lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği'nde ("509 No'lu Tebliğ") tek bir çatı altında toplamış ve elektronik fatura, elektronik arşiv fatura, elektronik irsaliye, elektronik serbest meslek makbuzu, elektronik müstahsil makbuzu, elektronik gider pusulası, elektronik bilet, elektronik sigorta, elektronik döviz ve elektronik dekont uygulamaları hakkında düzenlemeler getirmiştir. 509 No'lu Tebliğ, 19 Ekim 2019 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu çerçevede, 509 No'lu Tebliğ'in getirdiği önemli değişiklikleri aşağıda özetlemekteyiz.

Getirilen Önemli Değişiklikler

  1. e-Fatura zorunluğu getirilen mükellef grupları genişletilmiştir. Önceki düzenlemelerde bulunan ve e-Fatura zorunluluğuna tabi olma sınırını belirleyen brüt satış hasılatı sınırı 10 Milyon TL'den 5 Milyon TL'ye düşürülmüştür.
  2. Elektronik ticaret paydaşlarına e-Fatura ve e-Arşiv uygulamasına geçiş zorunluluğu getirilmiştir. (i) Aracı hizmet sağlayıcı konumundaki platformlar, (ii) internet ortamında gayrimenkul ve motorlu araç vasıtalarının satılması veya kiralanması amacıyla ilan yayınlayanlar ile (iii) internet reklam aracıları da e-Fatura ve e-Arşiv uygulamaları kapsamında zorunlu mükellef gruplarına dahil edilmişlerdir.
  3. e-Fatura Uygulamasına kayıtlı tüm mükelleflere e-Arşiv uygulamasına da kayıt zorunluluğu getirilmiştir. Eski uygulamada farklı mükellef gruplarına getirilen e-Fatura ve e-Arşiv uygulamalarına kaydolma yükümlülüğü ortadan kalkmış, e-Fatura uygulamasına kaydolan (zorunluluğa istinaden ya da isteğe bağlı olarak) tüm mükelleflerin e-Arşiv uygulamasına da kaydolmak zorunda olduğu belirlenmiştir.
  4. Belirli tutarın üzerindeki faturaların e-Arşiv Fatura olarak düzenlenmesi zorunluluğu getirilmiştir. Zorunlu olarak e-Arşiv uygulamasına dahil olmayan mükelleflerce, 1 Ocak 2020 tarihinden itibaren düzenlenecek faturaların vergiler dahil toplam tutarının 30 Bin TL'yi ve vergi mükelleflerine düzenlenenler açısından vergiler dahil toplam tutarı 5 Bin TL'yi aşması halinde, söz konusu faturaların GİB tarafından sunulan e-Belge düzenleme portalı üzerinden e-Arşiv Fatura olarak düzenlenmesi zorunluluğu getirilmiştir.
  5. Yeni zorunlu mükellef grupları belirlenmesi için GİB'e yetki tanınmıştır. GİB, yapılan analiz veya inceleme çalışmaları neticesinde riskli ya da vergiye uyum düzeyi düşük olduğu tespit edilen mükelleflere veya mükellef gruplarına (faaliyet, sektör ve ciro tutarına bağlı olmaksızın, yazılı bildirim yapmak ve geçiş hazırlıkları için en 3 ay süre vermek suretiyle) e-Fatura, e-Arşiv ve e-İrsaliye uygulamasına geçme zorunluluğu getirebilecektir.
  6. e-Arşiv Faturaların düzenlenmesinde el terminalleri kullanılabilecektir. Doğal gaz ve elektrik dağıtım ve satış faaliyetinde bulunan veya M1 veya M2 yetki belgeli kargo veya lojistik firması mükellefler ile GİB'den yazılı izin alan diğer mükelleflerin, e-Arşiv Faturaların düzenlenmesinde ve müşterilere kağıt ortamda tesliminde, el terminallerini de kullanabilmeleri mümkün hale getirilmiştir.
  7. Belirli hallerde e-Arşiv Faturanın perakende satış fişi veya ödeme kayıt cihazı (ÖKC) fişi yerine geçebileceği düzenlenmiştir. Buna göre, e-Fatura ve e-Arşiv Fatura uygulamalarına kayıtlı bulunan ve 483 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği'nin 6 ncı maddesinin 1 numaralı fıkrasında belirtilen şartları sağlayarak ÖKC kullanımından muafiyeti bulunan mükellefler tarafından, vergi dahil toplam satış tutarı 500 TL'ye kadar olan perakende mal ve hizmet satışlarına ait düzenlenen e-Arşiv Faturanın, "müşterinin adı, ticaret unvanı, adresi, vergi dairesi ve hesap numarası" bilgileri yerine, müşterinin adı bölümünde "NİHAİ TÜKETİCİ" açıklamasına yer verilerek düzenlenmesi halinde, düzenlenen bu belgenin perakende satış fişi veya ÖKC fişi olarak kabul edilecektir.
  8. e-Arşiv ve diğer elektronik belge uygulamalarından da GİB tarafından sağlanan portal vasıtasıyla faydalanılabilecektir. Mükellefler kendi bilgi işlem sistemi ya da özel entegratör sisteminden yararlanmalarına ek olarak GİB tarafından geliştirilen internet portalleri üzerinden de (GİB Portal Yöntemi) e-Arşiv ve diğer elektronik belge uygulamalarından yararlanabilecektir.
  9. e-Fatura ve e-Arşiv Faturanın içeriğine ilişkin açıklık getirilmiştir. Buna göre, Vergi Usul Kanunu'nun 230'uncu maddesinde yer alan faturanın içerisinde bulunması gereken asgari unsurlar geçerli olmakla birlikte, 509 No'lu Tebliğ ile kare kod/barkod ile malın veya işin vergi türü, oranı ve tutarının da e-faturada belirtilmesi gerektiği açıklığa kavuşturulmuştur.
  10. e-İrsaliye uygulaması zorunlu hale gelmiştir. Önceki düzenlemelerde isteğe bağlı olarak tutulan e-İrsaliye uygulaması, (i) enerji, alkollü ve alkolsüz meşrubat, gübre, maden sektörlerinde imal, ithal, dağıtım, işletme vb. faaliyetlerde bulunan mükellefler, (ii) sebze ve meyve komisyoncu ile tüccarları ve e-Fatura uygulamasına kayıtlı olan ve (iii) 2018 veya müteakip hesap dönemleri brüt satış hasılatı (veya satışları ile gayrisafi iş hasılatı) 25 Milyon TL ve üzeri olan mükellef grupları için zorunlu hale getirilmiştir:
  11. e-İrsaliye uygulamasından yararlanan mükelleflerin uygulamaya kayıtlı olmayan alıcılara da sevk irsaliyesini e-İrsaliye olarak düzenleyeceği öngörülmüş ve bu kapsamda, alıcının talebine göre e-İrsaliyenin elektronik veya kağıt ortamda teslim edilebileceği düzenlenmiştir. Eski düzenlemeye (487 No'lu Tebliğ) göre yalnızca hem satıcının hem de alıcının e-İrsaliye uygulamasına kayıtlı olduğu hallerde e-İrsaliye düzenlenmesi uygulamadan kaldırılmıştır. Ayrıca, e-İrsaliye gönderme ve alma işlemlerinin GİB tarafından oluşturulan e-İrsaliye uygulaması aracılığı ile gerçekleştirilmesi zorunluluğu 509 No'lu Tebliğ'de korunmuştur.
  12. Yeni elektronik belge uygulamaları yürürlüğe girmiştir. e-Gider Pusulası, e-Dekont, e-Döviz Alım-Satım Belgesi, e-Sigorta Poliçesi ve e-Sigorta Komisyon Gider Belgesi gibi daha önce mevzuatta düzenlenmeyen yeni elektronik belge uygulamaları yürürlüğe girmiştir.
  13. Elektronik belgelerin gönderilip alınması için kullanılan bilgi sistemlerinin barındırılması ile elektronik belgelerin muhafazasının Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde ve Türkiye Cumhuriyeti kanunlarının geçerli olduğu yerlerde gerçekleştirilmesi ile ilgili zorunluluk korunmuştur. Bununla birlikte, eski düzenlemede olduğu gibi elektronik belgelerinin ikincil nüshalarının yurt dışında arşivlenmesine izin verilmektedir.
  14. Elektronik belge kullanımına geçiş için son tarihler belirlenmiştir. Buna göre, en geç 1 Temmuz 2020 tarihinde tüm zorunlu mükellef grupları, e-Fatura, e-Arşiv ve e-İrsaliye uygulamalarına geçişlerini tamamlamış olmak zorundadırlar. İlave bir bilgi olarak, film gösteriminde bulunan sinema işletmeleri 1 Temmuz 2020, kara ve denizde yolcu taşımacılığı yapan firmalar ise 1 Ocak 2021 tarihi itibariyle biletlerini elektronik ortamda düzenleyecekleri e-Bilet uygulamasına geçişlerini tamamlamak zorundadırlar.

Sonuç olarak, GİB Cumhurbaşkanlığı'nın halihazırda yürütmekte olduğu dijital dönüşüm politikaları ile uyumlu bir şekilde vergilendirme faaliyetlerine hız, güvenlik ve tasarruflar sağlanması ve kayıt dışılığın azaltılması amaçlarıyla ekonomik faaliyetlere ilişkin düzenlenen belgelerin elektronik ortamlarda düzenlenmesine yönelik zorunluluk kapsamını genişleten bir düzenleme yürürlüğe koymuştur. Bu doğrultuda, aracı hizmet sağlayıcı konumundaki platformlar, internet ortamında gayrimenkul ve motorlu araç vasıtalarının satılması veya kiralanması amacıyla ilan yayınlayanlar ile internet reklam aracıları, sinema işletmecileri, kara ve deniz yolcu taşıyıcıları ve ilgili diğer sektörlerdeki vergi mükelleflerin önümüzdeki dönemde 509 No'lu Tebliğ ile uyumun sağlanması çalışmalar yapması gerekecektir.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.