Turkey: Yeni Düzenlemelere Göre Teknoloji Geliştirme Bölgeleriile Ar-Ge Ve Tasarim Merkezlerinde Gelir Vergisi Stopaj Teşviki Uygulamasi

ÖZET

3 Şubat 2021 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile getirilen düzenlemeler uyarınca Teknoloji Geliştirme Bölgeleri ile Ar-ge ve Tasarım Merkezlerinde görevli personel ücretlerinin gelir vergisi hesaplamalarında önemli değişiklikler gerçekleştirilmiştir.

Yine aynı düzenleme kapsamında 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu'nu ile 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun kapsamında 31.12.2023 tarihine kadar olan gelir ve kurumlar vergisi muafiyeti, vergi indirimi ve teşvik uygulamalarının geçerlilik tarihinin "31.12.2028" olarak uzatılmasına karar verilmiştir. Bu çalışmamızda, 31.12.2028 tarihine kadar 4691 sayılı ve 5746 sayılı Kanun kapsamında eski ve yeni gelir vergisi stopaj hesaplamalarının karşılaştırılması izah edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Gelir Vergisi Stopaj Teşviki, Ar-Ge, Teknopark.

GİRİŞ

4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamında 31.12.2028 tarihine kadar, bölgede çalışan AR-GE, tasarım ve destek personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri üzerinden uygulanan gelir vergisi istisnası uygulaması terk edilerek gelir vergisi stopaj terkin uygulamasına geçilerek gelir vergisi stopaj teşviki uygulamasına geçiş yapılmıştır. Eski uygulamada, Teknoparkda faaliyet gösteren şirketlerde görev alan personelin ücretlerinin gelir vergisinden istisna olması nedeniyle, bahse konu personele ödenecek bir asgari geçim indirim tutarı da söz konusu değildi. Yeni getirilen düzenleme ile 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun'a benzer bir uygulamaya geçilmiş olup Teknoparklarda istihdam edilen, Ar-Ge, Tasarım ve Destek personelinin bu görevleriyle ilgili ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinden asgari geçim indirimi düşüldükten sonra kalan tutar terkin edilerek gelir vergisi stopaj teşviki hesaplaması uygulaması getirilmiştir.

Öte yandan bu düzenlemeye paralel olarak muhtasar-prim hizmet beyannamesinin doldurulmasına ilişkin güncelleme gerçekleştirilmiş olup açıklamalar bölümüne, "Çalışanın teşvik kapsamında olmayan ücretin bulunması halinde, asgari geçim indirim tutarının teşvik kapsamındaki ücrete isabet eden kısmı yazılacaktır." ibaresi eklenmiştir. Bu bağlamda, personelin hem 5746 sayılı hem de 4691 sayılı Kanun kapsamı dışı elde edilen ücreti olması durumunda, asgari geçim indirim tutarının, gelir vergisi teşvikine konu olan güne oranlanarak hesaplanması gerektiği belirtilmektedir.

1. TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİ İLE AR-GE VE TASARIM MERKEZLERİNE İLİŞKİN DEĞİŞİKLİK ÖNCESİNDEKİ GELİR VERGİSİ STOPAJ TEŞVİKİ UYGULAMASI

4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu'nun Geçici 2. maddesinde, "Bölgede çalışan araştırmacı, yazılımcı ve Ar-Ge personelinin bu görevleri ile ilgili ücretlerinin 31.12.2023 tarihine kadar her türlü vergiden müstesna" olduğu hüküm altına alınmıştır. Teknoloji geliştirme bölgesinde faaliyet gösteren şirketlerde istihdam edilen personelin gelir vergisinden istisna olan ücreti üzerinden vergi hesaplanmaması nedeniyle asgari geçim indirim uygulamasından bahsedilmemektedir. Ancak bölge dışındaki çalışmalara ilişkin istisna kapsamı dışında kalan ve gerçek usulde vergilendirilen ücretler için asgari geçim indirim tutarı mahsup edilebilmektedir. Bu bölgelerde net ücret sistemine göre görev alan personelin gelir vergisi ve damga vergisi dikkate alınmadan brüt ücret tutarları hesaplanmaktadır.

5746 sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun'un 3. maddesinin "İndirim, İstisna, Destek ve Teşvik Unsurları" başlıklı bölümünün 2. fıkrasında gelir vergisi stopaj teşviki uygulamasına dair, "Kamu personeli hariç olmak üzere teknoloji merkezi işletmelerinde, Ar-Ge merkezlerinde, kamu kurum ve kuruluşları ile)kanunla kurulan veya teknoloji geliştirme projesi anlaşmaları kapsamında uluslararası kurumlardan ya da kamu kurum ve kuruluşlarından Ar-Ge projelerini desteklemek amacıyla fon veya kredi kullanan vakıflar(4) tarafından veya uluslararası fonlarca desteklenen ya da TÜBİTAK tarafından yürütülen Ar-Ge ve yenilik projelerinde, teknogirişim sermaye desteklerinden yararlanan işletmelerde ve rekabet öncesi işbirliği projelerinde çalışan Ar-Ge ve destek personeli ile bu Kanun kapsamında yukarıda sayılan kurum ve kuruluşlar tarafından desteklenen tasarım projelerinde ve tasarım merkezlerinde çalışan tasarım ve destek personelinin; bu çalışmaları karşılığında elde ettikleri ücretlerinin doktoralı olanlar ile desteklenecek program alanlarından birinde en az yüksek lisans derecesine sahip olanlar için yüzde doksan beşi, yüksek lisanslı olanlar ile alanlarından birinde lisans derecesine sahip olanlar için yüzde doksanı ve diğerleri için yüzde sekseni, verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilir." hükmüne yer verilmektedir.

Bu kapsamda, 4691 sayılı Kanun kapsamında elde edilen ücretler gelir vergisinden istisna olacak ve 5746 sayılı Kanun kapsamında elde edilen ücretler üzerinden hesaplanan gelir vergisinden asgari geçim indirim tutarı düşüldükten sonra kalan tutarın personelin eğitim durumuna bağlı değişen oranlarda terkin edilmesi gerekecektir.

2. TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİ İLE AR-GE VE TASARIM MERKEZLERİNE İLİŞKİN DEĞİŞİKLİK SONRASI GELİR VERGİSİ STOPAJ TEŞVİKİ UYGULAMASI

7263 sayılı Kanun'un 7. maddesi kapsamında getirilen düzenleme ile, "31/12/2028 tarihine kadar, bölgede çalışan AR-GE, tasarım ve destek personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri üzerinden asgari geçim indirimi uygulandıktan sonra hesaplanan gelir vergisi; verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilir." hükmü getirilmiştir. Bu düzenleme ile, teknoloji geliştirme bölgesinde faaliyette bulunan şirketlerin bünyesinde görev alan hizmet erbabının bölgede gerçekleştirdikleri faaliyetler kapsamında elde ettiği ücret gelirleri üzerinden hesaplanan gelir vergisi tutarlarının 5746 sayılı Kanun kapsamındaki uygulamaya benzer şekilde asgari geçim indirim tutarının mahsubundan sonra kalan tutarının muhtasar beyannamede terkin edilmesi esası getirilmiş olup söz konusu gelir vergisi teşvik tutarından işverenin yararlanması amaçlanmıştır.

2021 hesap döneminde 4691 sayılı Kanun kapsamında elde edilen ücret gelirlerinin eski uygulama ve yeni gelir vergisi stopaj teşviki uygulamasına ilişkin olarak işveren maliyetlerinin incelendiği karşılaştırılmalı bir örnek aşağıdaki gibidir:

(*)SGK işveren payları 5510 ve 5746 sayılı teşvik tutarları düşüldükten sonra hesaplanmıştır.

Yer verilen örnekten anlaşılacağı üzere, yeni getirilen düzenleme ile teknoloji geliştirme bölgesinde faaliyet gösteren şirkette net ücret ile çalışan personelin işveren maliyetlerinde artışa neden olacağı açıkça görülmektedir. Her ne kadar 4691 sayılı Kanun kapsamındaki teşvik tutarlarının işverene mi yoksa işçiye mi ait olduğu sorularındaki kafa karışıklığını giderse de getirilen yeni düzenleme, net ücret ile anlaşma yapan işverenler açısından ücret maliyetlerinin artmasına neden olmaktadır.

3. TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİ İLE AR-GE VE TASARIM MERKEZLERİNE ASGARİ GEÇİM İNDİRİM UYGULAMASI

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 32. maddesinde, ücretin gerçek usulde vergilendirilmesinde asgari geçim indiriminin uygulanacağı belirtilerek gelirin kısmi döneme ait olması halinde, ay kesirleri tam ay sayılmak suretiyle bu süreye isabet eden indirim tutarlarının esas alınacağı hükme bağlanmıştır.

265 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği'nin "Asgari Geçim İndirimi Uygulamasına İlişkin Diğer Hususlar" başlıklı 10. maddesinin 1. bendinde, "Aynı zamanda birden fazla işverenden ücret alınması halinde, asgari geçim indirimi uygulaması, en yüksek ücretin elde edildiği işveren tarafından gerçekleştirilecektir." hükmüne yer verilmiştir.

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayımlanan "Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri ile Teknokentlerde Mali Uygulamalar" başlıklı sunumun gelir vergisi stopaj teşviki uygulamalarına ilişkin örneklerin yer aldığı bölümünde, kısmi zamanlı personel için verilen örnekte, personelin hesaplanan gelir vergisi tutarından oranlama yapılmaksızın asgari geçim indiriminin tamamının düşülmesi ile bulunan tutar üzerinden teşvik hesaplandığı görülmektedir.

Güncellenen muhtasar-prim hizmet beyannamesinin doldurulmasına ilişkin yapılan güncelleme ile, Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde elde ettiği ücret gelirinin tamamı gelir vergisi stopajı teşvikine konu edilmeyen personel için asgari geçim indiriminin teşvik kapsamındaki ücrete isabet eden kısmının dikkate alınarak uygulanacağı belirtilmektedir. Bu bağlamda, personelin istisna kapsamı dışında ücreti olması durumunda, Ar-Ge faaliyeti kapsamındaki ücret gelirinin toplam ücret geliri içindeki oranı esas alınarak, asgari geçim indiriminin Ar-Ge kapsamındaki ücrete isabet eden tutarının tespit edilerek teşvike konu edilmesi gerekmektedir. Bu durumda, asgari geçim indiriminin oranlanması suretiyle işveren lehine teşvikten yararlanılacak kısmı artırılmaktadır.

Hem kapsam içi hem de kapsam dışı ücret geliri bulunması durumunda, teşvik hesaplamalarında asgari geçim indirimi tutarının ne şekilde uygulanması gerektiği konusunda Kanun, Tebliğ, Yönetmelik nezdinde yapılmış bir düzenleme bulunmaması, hem de teşvik hesaplamalarında asgari geçim indirimi tutarının tam uygulanması durumunun idare lehine teşvik tutarının eksik hesaplanmasına yol açacağı hususlarının göz önüne alınarak gerek Ar-Ge ve tasarım merkezi teşvik uygulamalarında gerekse teknoloji geliştirme bölgelerinde kapsam içi ve kapsam dışı ücret geliri bulunan hizmet erbabı için gelir vergisi stopaj teşviki hesaplamalarında asgari geçim indiriminin oranlanmaksızın tam olarak dikkate alınmasının daha uygun olacağını değerlendirmekteyiz.

2021 hesap döneminde güncellenen muhtasar- prim hizmet beyannamesi ile gelir vergisi stopaj teşviki hesabında asgari geçim indirim tutarının oranlanarak ve tamamının mahsup edilmesine dair teşvik tutarları karşılaştırılmalı olarak aşağıda açıklanmaktadır.

SONUÇ

4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu'nu ile 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun kapsamında 31.12.2023 tarihine kadar olan gelir ve kurumlar vergisi muafiyeti, vergi indirimi ve teşvik uygulamalarının geçerlilik tarihi "31.12.2028" olarak uzatılmıştır.

4691 sayılı Kanun kapsamında hesaplanan gelir vergisi stopaj teşvikinde değişikliğe gidilmiş olup teşvik tutarlarından işverenin yararlanması amaçlanmıştır. Değişiklikle, bu bölgede elde edilen ücretler üzerinden asgari geçim indirim tutarının mahsubundan sonra kalan tutar, muhtasar beyannamede terkin edilecektir.

Yeni güncellenen muhtasar beyannamesi uygulaması ile birlikte, asgari geçim indirim tutarının oranlanarak gelir vergisi stopaj teşvik hesabında dikkate alınacağı belirtilmiştir. Ancak hem 4691 hem de 5746 sayılı Kanun kapsamında gelir vergisi stopaj hesabında asgari geçim indiriminin tamamının mahsup edilerek teşvik hesaplanması uygulanmasını en risksiz yöntem olarak değerlendirmekteyiz.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.