Turkey: 2023 Yılı İtibariyla İndirimli Kurumlar Vergisi Uygulamaları

ÖZET

Yapılan yatırım harcamaları üzerinden belirli oranlarla indirimli vergi almak suretiyle teşvik edilen yatırım harcamaları ülkemizde uygulanan en önemli teşvik mekanizmalarındandır. Güncel teşvik mevzuatımızda işletmeler tarafından gerçekleştirilen yatırımlar, yatırımın cinsine, toplam yatırım tutarına, yatırımın yapılacağı bölgeye ve kapasitesine göre farklılık göstermek üzere alınacak yatırım teşvik belgesi ile bazı desteklerden yararlanabilmektedir. Yatırım teşvik sistemimizde 2017 yılında yayımlanan kararname ile önemli bir değişikliğe gidilmiş ve US-97 Kodu 15-37 arasında olan imalat sanayiine yönelik yapılan harcamalarda 2017 yılında yapılan yatırım harcamaları için yatırıma katkı oranına %15 ilave puan ve vergi indirim oranının %100 olarak uygulanması ve toplam yatırım tutarının %100'ünün yatırım döneminde diğer faaliyetlerden elde edilen kazanca indirimli kurumlar vergisi uygulanması imkânı getirilmişti. Daha sonra bu uygulama 2018-2022 yıllarında yapılan yatırım harcamaları için de geçerli olacak şekilde uzatılmıştı. İlgili uygulamanın son dönemlerdeki ekonominin daralması ile ülkemizin yatırım ihtiyacına bağlı olarak uzatılacağı beklentisi oluşmuştu ancak bu alanda herhangi bir düzenleme yapılmamıştır. Bu kapsamda 2023 yılına ilişkin yatırım teşvik belgesi kapsamında yapılan harcamaların indirimli kurumlar vergisi açısından değerlendirmesi işbu makalemizin konusunu oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler: İndirimli Kurumlar Vergisi, Yatırım Teşvik Belgesi, Yatırım Harcamaları, Yatırım Dönemi.

GİRİŞ

Yatırım teşvik belgesi kapsamında gerçekleştirilen yatırım harcamaları için sağlanacak olan destek unsurları yatırım büyüklüğü, yatırım yeri ve yatırım sektörü gibi birçok farklı etkene göre değişiklik göstermektedir.

Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 32/A maddesi uyarınca, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından teşvik belgesine bağlanan yatırımlardan elde edilen kazançlar, yatırımın kısmen veya tamamen işletilmesine başlanılan hesap döneminden itibaren yatırıma katkı tutarına ulaşıncaya kadar indirimli oranlar üzerinden kurumlar vergisine tabi tutularak kurumlar vergisi avantajı sağlanmaktadır.

Kanun maddesinde de ifade edildiği üzere, yatırım teşvik belgesi kapsamında gerçekleştirilen yatırım harcamaları için yapılan yatırımdan elde edilen kazançlara indirimli vergi oranı uygulanmak suretiyle yatırımların devlet tarafından teşvik edilmesi amaçlanmıştır. Maddede açık bir şekilde yapılan yatırım neticesinde yatırımdan elde edilen kazancın indirimli vergiye tabi tutulacağı belirtilmektedir. Ancak 6322 sayılı Kanun'un 39. maddesiyle Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 32/A maddesine eklenen bent ile yatırıma başlanan tarihten itibaren bu maddeye göre hesaplanacak yatırıma katkı tutarına mahsuben, toplam yatırıma katkı tutarının %80'sini ve gerçekleştirilen yatırım harcaması tutarını geçmemek üzere; yatırım döneminde kurumun diğer faaliyetlerinden elde edilen kazançlarına indirimli kurumlar vergisi oranı uygulatmak suretiyle yatırıma katkı tutarını kısmen kullandırmaya, bu oranı çeşitli kriterlere göre sıfıra kadar indirme veya %100'e kadar artırma yetkisi Cumhurbaşkanı'na tanınmıştır. 

Daha sonra 2017 yılında yayımlanan 2017/9917 sayılı Kararname ve akabinde yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararları ile önemli değişikliklere gidilerek 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ve daha önceki kararlara istinaden imalat sanayiine yönelik (US-97 Kodu: 15-37) düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamında 1/1/2017 ile 31/12/2022 tarihleri arasında gerçekleştirilecek yatırım harcamaları için bölgesel ve stratejik teşvik uygulamaları kapsamında vergi indirimi desteğinde uygulanacak yatırıma katkı oranları her bir bölgede geçerli olan yatırıma katkı oranına 15 puan ilave edilmek suretiyle, kurumlar vergisi veya gelir vergisi indirimi tüm bölgelerde yüzde yüz oranında ve yatırıma katkı tutarının yatırım döneminde yatırımcının diğer faaliyetlerinden elde ettiği kazançlarına uygulanacak oranı yüzde yüz olmak üzere teşvik belgesi üzerinde herhangi bir işlem yapılmaksızın uygulanacağı belirtilmiştir.

2021 yılından itibaren başlayan ve 2022 yılı sonu itibarıyla dünya ekonomisi ile daralma gösteren ekonomimizde yabancı yatırımların büyük önem arz etmesinden dolayı söz konusu uygulamanın 2023 yılında da uzatılacağı yönünde beklenti oluşmuşken bu anlamda herhangi bir düzenleme yapılmamış ve dolayısıyla imalat sanayine yönelik yatırımlara getirilen bu önemli teşvik unsuru yalnızca 2017-2022 yılları arasında gerçekleştirilen yatırım harcamaları için sınırlı kalmıştır.

Bu makalede, söz konusu Bakanlar Kurulu Kararı ve diğer ilgili mevzuatta yer alan hükümler uyarınca yalnızca yatırım döneminde diğer faaliyetlerden elde ettiği kazançlara indirimli kurumlar vergisi uygulamaları kapsamında kurumlar vergisi vergi hesaplamalarına ilişkin değerlendirmeler yer almaktadır.

Yatırımdan elde edilen kazançlarda ise yatırımdan elde edilen kazancın işletme bütünlüğü gereğince ayrı hesaplarda takip edilmesi veya tevsi yatırımlarda elde edilen kazançların oranlama suretiyle hesaplanması gibi birçok önem arz eden husus bulunmakta olup bunun gibi konular müteakip makalelerimizde ele alınacaktır.

I. Yatırıma Katkı Oranına 15 Puan İlave Uygulaması

Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkındaki Karar'ın 15. maddesinde, hesaplanacak yatırıma katkı tutarına mahsuben gerçekleştirilen yatırım harcaması tutarını aşmamak ve toplam yatırıma katkı tutarının yüzde seksenini geçmemek üzere (2016/9139 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca), yatırım döneminde yatırımcının diğer faaliyetlerinden elde edilen kazançlarına indirimli gelir veya kurumlar vergisi uygulanabileceği belirtilmiştir.

2017/9917 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkındaki Karar'a eklenen geçici 8. maddede “Bu Karar ve daha önceki kararlara istinaden imalat sanayiine yönelik düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamında, 1/1/2017 ile 31/12/2022 tarihleri arasında gerçekleştirilecek yatırım harcamaları için; bölgesel, büyük ölçekli ve stratejik teşvik uygulamaları kapsamında vergi indirimi desteğinde uygulanacak yatırıma katkı oranları her bir bölgede geçerli olan yatırıma katkı oranına 15 puan ilave edilmek suretiyle, kurumlar vergisi veya gelir vergisi indirimi tüm bölgelerde yüzde yüz oranında ve yatırıma katkı tutarının yatırım döneminde yatırımcının diğer faaliyetlerinden elde ettiği kazançlarına uygulanacak oranı yüzde yüz olmak üzere, teşvik belgesi üzerinde herhangi bir işlem yapılmaksızın uygulanır.” hükmüne yer verilmiştir.

Söz konusu düzenleme uyarınca en önemli değişiklik esasen yatırıma katkı tutarına 15 puan ilave edilmesi noktasında olmuştur. Önceki düzenlemeler ile birlikte, imalat sanayiine yönelik olarak düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamında 2017-2022 takvim yıllarında gerçekleştirilecek yatırım harcamaları için belirlenen yatırıma katkı oranına 15 puan ilave edilmek suretiyle hesaplanacak yatırıma katkı oranı uygulaması ile yine 2017-2022 hesap dönemlerinde gerçekleştirilecek yatırım harcaması tutarını aşmamak üzere yatırım döneminde işletmenin diğer faaliyetlerinden elde edilen gelirleri için indirimli kurumlar vergisi oranın %100 olarak uygulanması olanağı sağlanmıştır.

İmalat sanayine yönelik 5. bölgede gerçekleştirilecek bir yatırım için 100.000.000,00 TL sabit yatırım harcaması içeren yatırım teşvik belgesi sahibi bir mükellefin 2021 ve 2022 yıllarında 90.000.000,00TL tutarında yatırım harcaması gerçekleştirdiği varsayıldığında, söz konusu mükellefin yararlanabileceği toplam yatırıma katkı tutarı karşılaştırmalı olarak hesaplaması aşağıdaki tabloda gösterilmektedir.

(Hesaplamalarımız kurumlar vergisi oranı %20 kabul edilerek gerçekleştirilmiştir.)

gerçekleşecek olan yatırım harcamalarında, yatırım teşvik belgesi kapsamında yapılan imalat sanayiine yönelik yatırımlarda %100 vergi indirimi uygulanmayacağı gibi yatırıma katkı oranına da artı %15 puan ilave edilmeyecek olup belgede yer alan oranlar dikkate alınacaktır. Öte yandan, Yatırım döneminde yatırımcının diğer faaliyetlerden elde ettiği kazançlarına indirimli kurumlar vergisi uygulanırken yapılan harcama tutarına tekabül eden yatırıma katkı tutarının yüzde yüzü dikkate alınmayacak olup, 2012/3305 sayılı Karar'ın 15/5'inci maddesi uyarınca %80 oranının dikkate alınması gerekecektir.

Bir önceki bölümde vermiş olduğumuz örnekte yatırım harcamasının 2023 hesap döneminde herhangi bir güncellemenin olmadığı durumda yatırım döneminde diğer faaliyetlerden elde edilen kazanca indirimli kurumlar vergisi hesaplaması karşılaştırılmalı olarak aşağıdaki gibi olmaktadır.

II. 2022 ve Öncesi ile 2023 Yıllarında Yatırım Harcamaları Bulunanlar İçin Uygulamalar

Yatırım teşvik belgesi kapsamında yapılan imalat sanayiine yönelik yatırımlarda %100 vergi indirimi bulunup 2022 yılı ve önceki yıllardan 2023 yılına devreden yatırıma katkı tutarının bulunduğu durumlarda, 2023 yılında da %100 vergi indiriminden yararlanabileceklerdir. Bu kapsamda önceki yıllardan 2023 yılına devreden yatırıma katkı tutarı bitene kadar hem %100 indirimli vergi hesaplamasından hem de yatırıma katkı oranına %15 ilave puan uygulamasından yararlanabileceklerdir.

Daha önceki belge kapsamında 2021 ve 2022 yıllarında gerçekleştirilen yatırım harcamasının 40.000.000,00 ve 2023 yılında gerçekleştirilen yatırım harcamasının 20.000.000,00 TL olduğu varsayımı ile hesaplamalara ilişkin tablolar aşağıdaki gibi oluşacaktır:

(*) 2022 yılı öncesinde yapılan harcamalar için %80'lik sınır %100 olarak uygulanmıştır.

Bu kapsamda mükellef kurumun 2023 yılı kurumlar vergisi hesaplaması aşağıdaki şekilde olacaktır.

Her ne kadar mükellef kurumun 73.200.000,00 TL'lik diğer faaliyetlerden elde edilen kazancına indirimli kurumlar vergisi uygulaması mümkün olabilecek ise de 2. sınır olan gerçekleştirilen yatırım harcaması 60.000.000,00 TL olduğu için hesaplamalar bu çerçevede yapılmıştır.

Şayet mükellef kurum tarafından 2023 yılında gerçekleştirilen yatırım harcaması 33.200.000,00 TL olsaydı 2. sınır tutarı olan 73.200.000,00 TL'ye geleceğinden 110.000.000,00 TL matrah %0 ve 320.000.000,00 TL matrah %4 ile vergilenecek ve genel orana tabi herhangi bir matrah bulunmayacak ve dolayısıyla 11.200.000,00 TL eksik vergi ödenmiş olacaktı.

SONUÇ

Sanayi ve Teknoloji Ekonomi Bakanlığı tarafından teşvik belgesine bağlanmış yatırım harcamaları nedeniyle hak kazanılan indirimli kurumlar vergisi uygulamasında özenle hareket edilmesi, yararlanılan teşvik tutarlarının etkin ve verimli şekilde kullanılabilmesi için hayati öneme sahiptir.

İndirimli kurumlar vergisi uygulamasında, 2023 yılına ilişkin önceki yıllardan devreden indirimli yatırıma katkı tutarının bulunması ve 2023 yılında da yatırıma devam edilmesi durumunda, her bir belgeden elde edilen kazançların rinde hem %100 indirimli hem de %100 indirim olmayan bölümlerinde ayrı satırlarda gösterilmeleri uygulamanın daha sağlıklı ilerlemesini sağlayacağından beyanname sisteminin buna uyumlu hâle getirilmesi bu noktada vergi indirimi uygulayan mükelleflere yol gösterici olacaktır. 

Örneklerimizde açık bir şekilde izah edildiği üzere 2017-2022 yılları arasında yapılan yatırım harcamaları için getirilen ilave teşvik uygulamaları mükelleflerin vergi avantajı sağlama motivasyonu ile yatırımlara önem vermeleri ve yatırım harcaması gerçekleştirmeleri noktasında kritik rol oynamaktadır.

Beklentinin aksine, 2023 yılında yatırım döneminde diğer faaliyetlerden elde edilen kazançlara %100 oranında indirimli vergi uygulamasının süresi uzatılmamıştır. Resmi kurumlar tarafından bir süre uzatımı yapılmayan ve yatırım harcamalarına ciddi destek sağlayan bu uygulamanın, yatırımcılar nezdinde beklenti düşüklüğü yaratabileceği ve yatırımlara engel olabileceği hususu son derece kritik önem arz etmektedir. Bu nedenle gelecek günlerde ilave teşvik uygulamalarına yönelik yeni düzenlemelerin yapılacağı noktasında beklenti içerisindeyiz.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.