Merkezi yurtdışında bulunan yabancı bir bankanın ("Yabancı Banka") Türkiye'de şube veya temsilcilik açarak faaliyette bulunması mümkündür. Türk Hukuku'nda bu konu, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu ("Kanun") ve ikincil mevzuat kapsamında Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ("BDDK") tarafından yayımlanan Bankaların İzne Tabi İşlemleri ile Dolaylı Pay Sahipliğine İlişkin Yönetmelik ve Türkiye'de Açılan Temsilciliklerin Faaliyetlerine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ ("Tebliğ") çerçevesinde düzenlenmektedir.
I. Yabancı Bankanın Türkiye'de Temsilcilik Açma Süreci
Yabancı Banka, Kanunun 6'ncı maddesine göre Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu'nun ("Kurul") izni ile Türkiye'de "temsilcilik" açabilir. Temsilcilik ile Yabancı Banka'nın en az 1 (bir) temsilci tarafından sevk ve idare olunduğu Türkiye'deki "irtibat büroları" ifade edilmektedir. Yabancı Banka'nın Türkiye'de temsilcilik açabilmesi için en az 3 (üç) yıldır faaliyet gösteriyor olması, mali durumunun mevzuatta belirlenen yeterlilikte olması ve Yabancı Banka'nın merkezinin bulunduğu ülkede esas faaliyetlerine ilişkin herhangi bir kısıtlama veya yasaklama bulunmaması gerekmektedir.
Yabancı Banka, Türkiye'de temsilcilik açmak için ilgili mevzuatta sayılan belgeler ile birlikte BDDK'ya başvuruda bulunur. Başvurunun yapıldığı tarihten ya da başvuruda eksiklik bulunması hâlinde, istenilen bilgi ve belgelerin tamamlandığı tarihten itibaren 3 (üç) ay içinde temsilcilik iznine ilişkin karar ilgiliye bildirilir. Başvuruyu yapan Yabancı Banka'ya BDDK tarafından bildirilen eksikliklerin 6 (altı) ay içinde giderilmemesi hâlinde ise başvuru geçersiz hale gelir.
Temsilcilikler, Kurulca belirlenecek esaslara göre sınırlı konularda faaliyet gösterebilirler. Buna göre, Yabancı Banka'nın ve sunduğu hizmetlerin tanıtımını yapabilirler, Türkiye'de kurulu kredi kuruluşları veya finansal kuruluşlarla olan ilişkilerin güçlendirilmesi amacı ile hareket ederler, piyasa araştırması yaparak toplanan bilgileri merkeze raporlarlar. Temsilcilikler, herhangi bir şekilde zorunlu giderler ve bağış dışında gelir ve gider doğurucu herhangi bir faaliyette bulunamazlar. Bunun yanında, temsilcilikler mevduat veya katılım fonu kabul edemez, kredi kullandıramaz, Kanun'un 4 (dört)'üncü maddesinde belirtilen diğer bankacılık ve sermaye piyasası faaliyetlerinde bulunamaz veya bunlara aracılık edemezler.
Öte yandan, temsilciliklere, bağlı oldukları Yabancı Banka ya da bir başka banka veya finansal kuruluş adına kredi tahsisi, borçlanma gibi yetki devri yapılamaz ve temsilci dahil olmak üzere temsilciliklerde çalışan personele bağlı oldukları Yabancı Banka'nın ya da bir başka banka veya finansal kuruluşun bilgi işlem sistemlerine yasaklanan faaliyetler kapsamında değerlendirilebilecek veri girişi veya kayıt tesisi sağlayacak şekilde erişim imkânı sağlanamaz.
Yabancı Banka, Kurulca verilecek temsilcilik açma iznini takip eden 6 (altı) ay içinde temsilciliğin açıldığını BDDK'ya bildirmezse, BDDK temsilciliğin yasaklanan faaliyetlerde bulunduğunu tespit ederse, BDDK tarafından istenilen bilgi ve belgeler temsilcilik veya bağlı bulunulan banka tarafından bildirilen süreler içinde gönderilmezse, kurulu bulundukları ülkede iflas veya tasfiyesine karar verilirse veya konkordato ilân ederse temsilcilik izni Kurul tarafından iptal edilecektir.
Kurul tarafından açılmasına izin verilen temsilciliğin BDDK'ya bir takım bildirim yükümlülükleri bulunmaktadır. Buna göre, temsilciliğin adresi, telefon ve faks numaraları açılış tarihini izleyen 15 (onbeş) iş günü içinde BDDK'ya bildirilmelidir. Türkiye'de temsilcilik açma izni bulunan Yabancı Banka'nın BDDK'ya verdiği bilgilerde değişiklik olması veya ortaklık yapısının önemli ölçüde değişmesi veya bu bankaya başka bir bankanın devrolması hali ile unvan değişikliklerinde ve temsilciliğin kapatılması halinde de BDDK'ya bildirim yükümlülüğü mevcuttur.
II. Yabancı Bankanın Türkiye'de Şube Açma Süreci
Yabancı Bankaların Türkiye'de şube kurmasına ilişkin esaslar, Türkiye'de banka kurulmasına ilişkin esaslar ile aynı olup kuruluş şartları Kanun'da düzenlenmektedir. Yabancı Banka'nın Türkiye'de şube açabilmesi için Kurul'dan önce şube kuruluş şartlarını sağlayarak kuruluş izni ve sonrasında da faaliyet izni alması gerekmektedir.
Yabancı Banka'nın şube kuruluş izni alması için merkezinin bulunduğu ülkede esas faaliyetlerinde yasaklama bulunmaması, merkezinin bulunduğu ülkenin yetkili denetim merciinin Türkiye'de faaliyet göstermesine ilişkin olumsuz görüşü bulunmaması, ödenmiş sermayesinin Türkiye'ye tahsis edilen kısmının Kanun'da belirtilen orandan az olmaması, Yabancı Banka'nın dahil olduğu grubun ortaklık yapısının şeffaf ve açık olması gibi Kanun'da sayılan şartları sağlaması gerekmektedir. Yabancı Banka, Türkiye'de şube kuruluş şartlarını sağladıktan sonra, bunları tevsik eden belgeler ile BDDK'ya kuruluş izni almak için başvurmak zorundadır.
Şube kuruluş izni alınması ve kuruluş işlemlerinin tamamlanmasının ardından, Yabancı Banka'nın Türkiye'de açılan şubesinin faaliyete geçilebilmesi için, ayrıca Kurul'dan faaliyet izni alınması da zorunludur. Faaliyet izni başvurusunun, kuruluş izni verilmesine ilişkin Kurul kararının Resmî Gazete'de yayımlandığı tarihten başlayarak en geç 9 (dokuz)'uncu ayın sonuna kadar yapılması gerekir. Kurul'un yaptığı değerlendirmeyi müteakip başvurusu uygun görülenlere, ilk faaliyet izin başvurusunun yapıldığı tarihten itibaren en geç 3 (üç) ay içerisinde faaliyet izni verilir. Yapılacak başvuru üzerine verilecek izin, Kurul tarafından aksi kararlaştırılmış olmadıkça, Kanun'un 4 (dört)'üncü maddesinde belirtilen bütün faaliyetleri, mevduat bankaları, katılım bankaları ve kalkınma ve yatırım bankaları bakımından öngörülen sınırlamalar çerçevesinde kapsar. Kurul tarafından verilen faaliyet izninin belli faaliyet konularıyla sınırlı olması halinde, bu sınırlamanın gerekçesi de yazılı olarak başvuran Yabancı Banka'ya bildirilir. Yabancı Banka şubesine verilen kuruluş ve faaliyet izni, Resmî Gazete'de yayımlandıkları tarihten itibaren geçerlilik kazanır.
Kurul, faaliyet izni için başvuran bankanın sermayesinin her türlü muvazaadan ari olarak ve nakden ödenip ödenmediği ve Kanunun 4 (dört)'üncü maddesinde tanımlanan faaliyetleri gerçekleştirecek düzeyde olup olmadığı, teknik donanım ve yeterli personelinin bulunup bulunmadığı, yönetici düzeyindeki personelinin Kanun'un 3 (üç)'üncü kısmında yer alan kurumsal yönetim hükümlerinde aranan şartları haiz olup olmadığı, faaliyetlerinin kurumsal yönetim ilkelerine uygunluğunun sağlanmasına yönelik olarak gerekli düzenlemelerin yapılıp yapılmadığı hususlarını değerlendirdikten sonra faaliyet iznini verir.
BDDK, Kanun ve Kanun'a dayanılarak yapılan düzenlemelerdeki şartları taşımayanlara gerekli düzeltmeleri yapmaları ve eksiklikleri tamamlamaları için 6 (altı) ayı geçmemek üzere süre verir. Bu süre içinde yeniden başvuranlar hakkında yapılan inceleme sonucunda durumları uygun bulunmayanlara verilmiş olan kuruluş izni geçersiz olur ve sonuç yazılı olarak bildirilir.
Türkiye'de şubesi bulunan yurt dışında kurulu bankaların, kurulu bulundukları ülkede herhangi bir nedenle faaliyet izninin kaldırılması, faaliyetlerinin durdurulması, iflas veya tasfiyelerine karar verilmesi veya konkordato ilân etmeleri hâlinde, bunların Türkiye'deki şubelerinin faaliyet izinleri de Kurul tarafından kaldırılır.
III. Yabancı Banka'nın Türkiye'de Şube veya Temsilcilik Açması arasındaki Farklar
Yabancı Bankalar, Türkiye'de temsilcilik veya şube açmak sureti ile faaliyette bulunabilir. Yabancı Banka'nın Türkiye'de temsilcilik veya şube açması Kurul'un iznine tabi olup her iki hukuki yapının süreçleri birbirinden farklıdır. Temsilciliklerin kuruluş ve faaliyete geçiş süreci Kanun ve ikincil mevzuat çerçevesinde düzenlenmiş olup şube kuruluş ve faaliyet izni süreci Kanun'da, Türkiye'de banka kuruluşu için aranan şartlar ile eşdeğer şekilde düzenlenmiştir. Kuruluş ve faaliyete geçiş şartları bakımından değerlendirildiğinde, şube kuruluş ve faaliyete geçiş süreci temsilcilik kuruluş ve faaliyete geçiş sürecinden daha ağır şartlara tabi olmakla birlikte yabancı bir bankanın Türkiye'deki şubesi, temsilciliklere göre daha geniş kapsamlı faaliyet alanına sahip olmaktadır.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
