Bu yazımızda kamuoyunda af yasası olarak da adlandırılan "Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarı"sının 1., 2., 3., 4., 5. madde hükümlerini irdeleyeceğiz. Tasarının genel gerekçesi incelendiğinde Tasarı ile; "Ülke ekonomisinin büyüme hızını desteklemek ve bu suretle kalkınmasını devam ettirmek amacıyla dünyadaki ekonomik ve politik riskler ile yakın coğrafyamızda yaşanan bölgesel olayların vatandaşlarımız üzerinde oluşturması muhtemel etkisini bertaraf etmek ve müteşebbislerin iş ve yatırım kararlarına daha sıhhatli bir şekilde odaklanmalarına imkan sağlamak için;

Kamuya olan borçların yapılandırılarak ödenmesi,

Mevcut ve muhtemel ihtilafların sulh yoluyla sonlandırılması,

Matrah ve vergi artırımı yoluyla vergilemede öngörülebilirliğin artırılarak geçmiş vergilendirme dönemleri ile ilgili olası risklerin ortadan kaldırılması,

İşletme kayıtlarının fiili durumlarına uygun hale getirilerek kayıtlı ekonomiye geçişin teşvik edilmesinin" amaçlandığı görülmektedir. Geçmiş tecrübelere bakılarak amacın ne kadar hasıl olacağına ilişkin tereddütlerimizi bir yana koyarak tasarının ana başlıklarını irdelemeye başlayalım.

Öncelikle Tasarıya göre yapılandırmaya konu olacak alacakların esas itibarıyla 31.03.2018 tarihinin dikkate alınarak belirlendiğini belirtmek gerekir. 31.03.2018 tarihinden sonra ödenmesi gereken gelir vergisi taksitleri, gelir veya kurumlar vergisine mahsuben 2018 yılında ödenmesi gereken geçici vergiler ile 2018 yılı için tahakkuk eden motorlu taşıtlar vergisi ikinci taksiti Kanun Tasarısı kapsamı dışında tutulmuştur.

MADDE 1. KAPSAM

Tasarının 1. maddesine göre yapılandırma kapsamına giren alacaklar şunlardır;

  • Gelir Vergisi Kanunu, Kurumlar Vergisi Kanunu, Katma Değer Vergisi Kanunu, ÖTV, Damga ve Emlak Vergisi gibi Vergi Usul Kanunu kapsamına giren vergiler ile bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamları (2018 yılı Temmuz ayında ödenmesi gereken gelir vergisi ikinci taksiti ve 2018 yılı için tahakkuk eden motorlu taşıtlar vergisi ikinci taksiti hariç) ve vergi aslına bağlı olmayan vergi cezaları (usulsüzlük, özel usulsüzlük).
  • Gümrük Kanunu ve ilgili diğer kanunlar kapsamında gümrük yükümlülüğü doğan ve Gümrük ve Ticaret Bakanlığına bağlı tahsil daireleri tarafından 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre takip edilen gümrük vergileri, idari para cezaları, faizler, gecikme faizleri, gecikme zammı alacakları.
  • Sosyal güvenlik primi, emeklilik keseneği, işsizlik sigortası primi, SGDP, isteğe bağlı sigorta primleri ile bunlara bağlı gecikme cezası ve gecikme zamları,
  • Karayolları Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun, Milletvekili Seçimi Kanunu, Karayolları Trafik Kanunu, Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun, Anayasa Değişikliklerinin Halkoyuna Sunulması Hakkında Kanun, Karayolu Taşıma Kanunu, Nüfus Hizmetleri Kanunu, Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun, Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun ve Karayolları Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun gereğince verilen idari para cezaları,
  • Belediyelerin idari para cezaları ile su, atık su, katı atık ücreti alacakları, büyükşehir belediyelerinin katı atık ücreti alacakları ile büyükşehir belediyelerine bağlı su ve kanalizasyon idarelerinin su ve atık su bedeli alacakları ile bu alacaklara bağlı faiz, gecikme faizi, gecikme zammı gibi fer'i alacaklar.

MADDE 2. KESİNLEŞMİŞ ALACAKLAR

Maddeye göre kesinleşmiş alacakların yeniden yapılandırılmasında;

Vergi / Gümrük vergisi asıllarının tamamı ödenecek, vergi aslına bağlı olarak kesilen cezaların ya da idari para cezalarının tamamının tahsilinden vazgeçilecektir.

Vergi aslına bağlı olmayan cezaların %50'si ödenecek, kalan %50'sinin tahsilinden vazgeçilecektir.

İştirak, yardım ve teşvik fiilleri nedeniyle kesilen vergi cezalarının %50'si ödenecek, kalan %50'sinin tahsilinden vazgeçilecektir.

Gecikme faizi, gecikme zammı ve gecikme cezası yerine Yİ-ÜFE esas alınarak belirlenecek tutar ödenecek, gecikme cezası, gecikme zammı, gecikme faizi gibi fer'i alacakların tamamından vazgeçilecektir.

MADDE 3. KESİNLEŞMEMİŞ VE DAVA SAFHASINDA BULUNAN ALACAKLAR

1) Vergi mahkemesinde dava açılmış ya da dava açma süresi henüz geçmemiş olan ikmalen, re'sen veya idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ilişkin tahakkuklarda;

Vergi/Gümrük vergisi asıllarının %50'si ödenecek, kalan %50'nin tahsilinden vazgeçilecektir. Vergi aslına bağlı vergi cezası/idari para cezası ve gecikme zamlarının tamamının tahsilinden vazgeçilecektir. Vergi aslına bağlı olmayan cezaların (usulsüzlük, özel usulsüzlük) cezaların %25'i ödenecek, kalan kısmın tahsilinden vazgeçilecektir. Faiz, gecikme faizi ve gecikme zammının tamamının tahsilinden vazgeçilecek, bunların yerine vergi aslının ödenecek %50'lik kısmı üzerinden, aylık Yİ/ÜFE oranları ile hesaplanacak tutar tahsil edilecektir.

2) İtiraz/istinaf veya temyiz süreleri geçmemiş ya da itiraz veya temyiz yoluna başvurulmuş ya da karar düzeltme talep süresi geçmemiş veya bu yola başvurulmuş olan ikmalen, re 'sen veya idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ilişkin tahakkuklarda;

Bu maddeye göre ödenecek alacak asıllarının tespitinde, Kanunun yayımı tarihi itibarıyla tarhiyatın/tahakkukun bulunduğu en son safhadaki tutar esas alınır. Kanunun yayımı tarihinden önce verilmiş en son kararın;

  1. Terkine ilişkin karar olması halinde, ilk tarhiyata/ tahakkuka esas verginin/gümrük vergisinin %20'si ödenecek, kalan kısmın tahsilinden vazgeçilecektir. Vergi aslına bağlı vergi cezası/idari para cezası ve gecikme zamlarının tamamının tahsilinden vazgeçilecektir. Vergi aslına bağlı olmayan cezaların (usulsüzlük, özel usulsüzlük) %10'u ödenecek, kalan kısmın tahsilinden vazgeçilecektir. Faiz, gecikme faizi ve gecikme zammının tamamının tahsilinden vazgeçilecek, bunların yerine, vergi aslının ödenecek %20'lik kısmı üzerinden, aylık Yİ/ÜFE oranları ile hesaplanacak tutar tahsil edilecektir.
  2. Tasdik veya tadilen tasdike ilişkin karar olması halinde, tasdik edilen kısmın tamamı, terkin edilen kısmın ise %20'si ödenecektir. Vergi aslına bağlı vergi cezası/idari para cezası ve gecikme zamlarının tamamının tahsilinden vazgeçilecektir. Vergi aslına bağlı olmayan cezaların (usulsüzlük, özel usulsüzlük) %50'si ödenecek, kalan kısmın tahsilinden vazgeçilecektir. Faiz, gecikme faizi ve gecikme zammının tamamının tahsilinden vazgeçilecek, bunların yerine, vergi aslının ödenecek kısmı üzerinden, aylık Yİ/ÜFE oranları ile hesaplanacak tutar tahsil edilecektir.

Danıştay veya Bölge İdare Mahkemesi bozma kararı vermiş ise; verginin/gümrük vergisinin %50'si ödenecek, kalan kısmın tahsilinden vazgeçilecektir. Vergi aslına bağlı vergi cezası/idari para cezası ve gecikme zamlarının tamamının tahsilinden vazgeçilecektir. Vergi aslına bağlı olmayan cezaların (usulsüzlük, özel usulsüzlük) %25'i ödenecek, kalan kısmın tahsilinden vazgeçilecektir. Faiz, gecikme faizi ve gecikme zammının tamamının tahsilinden vazgeçilecek, bunların yerine, vergi aslının ödenecek %50'lik kısmı üzerinden, aylık Yİ/ÜFE oranları ile hesaplanacak tutar tahsil edilecektir.

Kısmen onama kısmen bozma kararı verilmişse; onanan kısım için "tasdik kararı", bozulan kısım için "bozma kararı" hükümleri geçerli olacaktır.

3) Uzlaşma aşamasında bulunan tarhiyatlarda;

Uzlaşma hükümlerinden yararlanılmak üzere başvuruda bulunulmuş, uzlaşma günü verilmemiş veya uzlaşma günü gelmemiş ya da uzlaşma sağlanamamış ancak dava açma süresi geçmemiş olanlarda verginin/gümrük vergisinin %50'si ödenecek, kalan kısmın tahsilinden vazgeçilecektir. Vergi aslına bağlı vergi cezası/idari para cezası ve gecikme zamlarının tamamının tahsilinden vazgeçilecektir. Vergi aslına bağlı olmayan cezaların (usulsüzlük, özel usulsüzlük) %25'i ödenecek, kalan kısmın tahsilinden vazgeçilecektir. Faiz, gecikme faizi ve gecikme zammının tamamının tahsilinden vazgeçilecek, bunların yerine, vergi aslının ödenecek %50'lik kısmı üzerinden, aylık Yİ/ÜFE oranları ile hesaplanacak tutar tahsil edilecektir.

MADDE 4. İNCELEME VE TARHİYAT SAFHASINDA BULUNAN İŞLEMLER

Kanunun kapsadığı dönemlere ilişkin olarak, bu Kanunun yayımlandığı tarihten önce başlanılmış ve Kanunun yayım tarihi itibariyle tamamlanamamış vergi incelemeleri ile takdir, tarh ve tahakkuk işlemlerinin tamamlanması sonucunda tarh edilecek verginin/gümrük vergisinin %50'si ödenecek, kalan kısmın tahsilinden vazgeçilecektir. Vergi aslına bağlı vergi cezası/idari para cezası ve gecikme zamlarının tamamının tahsilinden vazgeçilecek, iştirak nedeniyle kesilecek vergi ziyaı cezaları için vergi cezasının %25'i ödenecektir. Vergi aslına bağlı olmayan cezaların (usulsüzlük, özel usulsüzlük) %25'i ödenecek, kalan kısmın tahsilinden vazgeçilecektir. Gecikme faizleri yerine tarh edilen verginin ödenecek olan %50 lik kısmı üzerinden, verginin vade tarihinden bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar aylık Yİ-ÜFE oranlarıyla hesaplanacak tutar ödenecek, ayrıca ihbarnamenin tebliği üzerine belirlenen dava açma süresinin sonuna kadar gecikme faizi hesaplanacaktır.

MADDE 5. MATRAH VE VERGİ ARTIRIMI

Tasarıya göre matrah artırımı; 2013, 2014, 2015 ve 2016 yıllarına ilişkin olarak gelir ve kurumlar vergisi ile katma değer vergisi ve bazı gelir ve kurumlar vergisi stopajları için yapılabilecektir. Bu madde hükümleri dahilinde gelir ve kurumlar vergisi matrahlarını artıran mükelleflere artırımda bulunulan yıllar için daha sonra vergi incelemesi ve cezalı tarhiyat yapılmayacaktır. VUK 359. madde kapsamındaki fiilleri işleyenlerin matrah ve vergi artırımı yapabilmesi mümkün bulunmamaktadır.

Kurumlar vergisinde matrah artırımı 2013, 2014, 2015 ve 2016 yıllarına ilişkin olarak yapılabilecektir. Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri vermiş oldukları yıllık beyannamelerinde (ihtirazi kayıtla verilenler dahil) vergiye esas alınan matrahlarını, bu Kanunun yayımı tarihini izleyen ikinci ayın sonuna kadar, 2013 takvim yılı için %35, 2014 takvim yılı için %30, 2015 takvim yılı için %25, 2016 takvim yılı için %20 oranından az olmamak üzere artırabileceklerdir.

Kurumlar vergisi mükelleflerinin, artırımda bulunmak istedikleri yıl ile ilgili olarak vermiş oldukları beyannamelerinde, zarar beyan edilmiş olması veya indirim ve istisnalar nedeniyle matrah oluşmaması ya da hiç beyanname verilmemiş (ilgili yıllarda faaliyette bulunmuş veya kazanç elde etmiş olup da bu faaliyetlerini ve kazançlarını vergi dairesinin bilgisi dışında bırakanlar dahil) olması halinde, vergilendirmeye esas alınacak matrahlar 2013 takvim yılı için 36.190 TL, 2014 takvim yılı için 38.323 TL, 2015 takvim yılı için 40.701 TL, 2016 takvim yılı için 43.260 TL'den az olamayacaktır. Artırılan matrahlar, %20 oranında vergilendirilecek ve üzerinden ayrıca herhangi bir vergi alınmayacaktır. Ancak, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, artırımda bulunmak istedikleri yıla ait yıllık beyannamelerini kanuni sürelerinde vermiş, bu vergi türlerinden tahakkuk eden vergilerini süresinde ödemiş ve bu vergi türleri için bu Kanunun 2 nci ve 3 üncü madde hükümlerinden yararlanmamış olmaları şartıyla bu fıkra hükmüne göre artırılan matrahları %15 oranında vergilendirilecektir. İstisna, indirim ve mahsuplar nedeniyle bu beyannameler üzerinden ödenmesi gereken verginin bulunmaması hâlinde de bu hüküm uygulanacaktır. Artırılan matrahlar üzerinden ödenecek vergiler KKEG niteliğindedir.

Gelir vergisi mükelleflerinin, artırımda bulunmak istedikleri yıl ile ilgili olarak vermiş oldukları gelir vergisi beyannamelerinde, zarar beyan edilmiş olması veya indirim ve istisnalar nedeniyle matrah oluşmaması ya da hiç beyanname verilmemiş (ilgili yıllarda faaliyette bulunmuş veya gelir elde etmiş olup da bu faaliyetlerini ve gelirlerini vergi dairesinin bilgisi dışında bırakanlar dahil) olması halinde, vergilendirmeye esas alınacak matrah işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler için 2013 takvim yılı için 12.279 TL, 2014 takvim yılı için 12.783 TL, 2015 takvim yılı için 13.558 TL, 2016 takvim yılı için 14.424 TL'den, bilanço esasına göre defter tutan mükellefler ile serbest meslek erbabı için 2013 takvim yılı için 18.095 TL, 2014 takvim yılı için 19.155 TL, 2015 takvim yılı için 20.344 TL, 2016 takvim yılı için 21.636 TL'den az olamayacaktır. Geliri, sadece basit usulde tespit edilen ticari kazançtan oluşan mükellefler için vergilendirmeye esas alınacak asgari matrah, bilanço esasına göre defter tutan mükellefler için belirlenmiş tutarların ilgili yıllar itibarıyla 1/10'undan, geliri sadece gayrimenkul sermaye iradından oluşanlar için 1/5'inden, geliri bunlar dışında kalan diğer gelir vergisi mükellefleri için ise işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler için belirlenmiş tutardan az olamayacaktır. Bu bendin uygulamasında ilgili yıllar itibarıyla gayrimenkul sermaye iratları için belirlenen istisna tutarları dikkate alınmaz. Birden fazla gelir unsuru elde eden mükelleflerce, vergi incelemesi ve tarhiyata muhatap olunmaması için, bu fıkrada belirtilen ilgili gelir unsuru itibarıyla matrah artırımı yapılması şarttır.

Katma değer vergisi mükelleflerinin, her bir vergilendirme dönemine ilişkin olarak verdikleri beyannamelerindeki hesaplanan katma değer vergisinin yıllık toplamı üzerinden aşağıda belirtilen oranlarda katma değer vergisini artırmaları halinde ilgili dönemlere ilişkin katma değer vergisi incelemesi ve tarhiyatı yapılmayacaktır. Katma değer vergisi mükellefleri, her bir vergilendirme dönemine ilişkin olarak verdikleri beyannamelerindeki (ihtirazi kayıtla verilenler dahil) hesaplanan katma değer vergisinin yıllık toplamı üzerinden 2013 yılı için %3,5, 2014 yılı için %3, 2015 yılı için %2,5, 2016 yılı için %2 ve 2017 yılı için %1,5 oranından az olmamak üzere belirlenecek katma değer vergisini, vergi artırımı olarak bu Kanunun yayımı tarihini izleyen ikinci ayın sonuna kadar beyan edeceklerdir. KDV artırımı bir tam yıl için yapılacaktır. Kısa dönemde faaliyette bulunan mükellefler kısa dönem için yararlanacaklardır. Artırımda bulunulacak yılda KDV beyannamelerinin tamamı verilmemişse verilen beyannameler esas alınarak artırımda bulunulacaktır. Bir yıllık sürede 3 veya daha fazla beyanname veren mükelleflerin bu beyanlarında yer alan tutarlar tam yıla iblağ edilecektir. Bir yıllık sürede 3 dönemden daha az sayıda beyanda bulunulmuş ise mükelleflerin KDV artırımından yararlanabilmesi için gelir/kurumlar vergisi matrah artırımında bulunması şarttır. Bu durumda beyan edilen tutar üzerinden %18 oranında vergi ödenecektir. Sonraki dönemlere devreden vergiler bakımından da inceleme yapılabilecek ancak bu inceleme sonunda artırım talebinde bulunulan yıllara ilişkin olarak tarhiyat yapılamayacaktır.

193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesi uyarınca hizmet erbabına ödenen ücretlerden vergi tevkifatı yapmaya mecbur olanlar, her bir vergilendirme dönemine ilişkin olarak verdikleri (ihtirazi kayıtla verilenler dahil) muhtasar beyannamelerinde yer alan ücret ödemelerine ilişkin gayrisafi tutarların yıllık toplamı üzerinden 2013 yılı için %6, 2014 yılı için %5, 2015 yılı için %4, 2016 yılı için %3 ve 2017 yılı için %2 oranından az olmamak üzere hesaplanacak gelir vergisini, bu Kanunun yayımı tarihini izleyen ikinci ayın sonuna kadar artıracaklardır. Bu durumda ilgili dönemlere ilişkin gelir (stopaj) vergi incelemesi ve tarhiyatı yapılamayacaktır.

Serbest meslek ve kira stopajında, muhtasar beyannamelerinde yer alan söz konusu ödemelere ilişkin gayrisafi tutarların yıllık toplamı üzerinden 2013 yılı için %6, 2014 yılı için %5, 2015 yılı için %4, 2016 yılı için %3 ve 2017 yılı için %2 oranından az olmamak üzere hesaplanacak vergiyi bu Kanunun yayımı tarihini izleyen ikinci ayın sonuna kadar artıracaklardır. Bu durumda ilgili dönemlere ilişkin gelir (stopaj) vergi incelemesi ve tarhiyatı yapılamayacaktır.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.