2020 yilinda çalisan bulusuna iliskin bedel talebi hakkinda bir tahkim yargilamasi ISTAC seri tahkim usulüne göre görülmüs olup, bu olay bilindigi kadariyla, çalisanlarin buluslari ile ilgili bedel tarifesini ve uyusmazlik halinde izlenecek tahkim usulünü belirleyen Çalisan Buluslarina, Yüksekögretim Kurumlarinda Gerçeklestirilen Buluslara ve Kamu Destekli Projelerde Ortaya Çikan Buluslara Dair Yönetmelik'in ("Yönetmelik") uygulandigi ilk ve pilot dosya niteligindedir.

Söz konusu uyusmazlik kapsaminda, çalistigi sirket bünyesindeki Ar-Ge çalismalarina destek veren çalisanin bulusçusu oldugu patente iliskin isveren sirket tarafindan tam hak talebinde bulunulmus, çalisan ise, tam hak talebi tarihinde yürürlükte bulunan mülga 551 sayili KHK madde 22, 24, 25 ve 6769 sayili Kanun madde 115 uyarinca kendisine bulusçusu oldugu patentler için hakkaniyete uygun bir bedel ödenmesini usulüne uygun olarak talep etmistir.

Çalisan tarafindan makul bedelin ödenmesine iliskin yapilan sözlü ve yazili talepler ve gönderilen ihtarname isverence dikkate alinmamis ve nihayetinde çalisanin belirsiz süreli is sözlesmesi feshedilmistir.

Bu gelismelerin akabinde, çalisan tarafindan makul bedelin tespiti ve tazmini için belirsiz alacak ve tespit davasi açilmistir. Her ne kadar çalisanin davasinin dayanagi olan SMK'nin 115/(11) maddesinde yer alan "çalisan buluslari ile ilgili bedel tarifesi ve uyusmazlik halinde izlenecek tahkim usulü yönetmelikle belirlenir" düzenlemesinin lafzindan kanunen zorunlu bir tahkim yolu öngörülmedigi anlasilsa da, yargilamayi yürüten Istanbul Fikri ve Sinai Haklar Hukuk Mahkemesi, yargilama sirasinda yürürlüge giren ve çalisan buluslarina iliskin uyusmazliklarda ve bedel tarifesine iliskin olarak zorunlu tahkim usulünü öngören Yönetmelik hükümlerini dikkate alarak davanin usulden reddine karar vermistir.

Istanbul Fikri ve Sinai Haklar Hukuk Mahkemesi'nin söz konusu karari üzerine, tahkim yoluna gitmekten baska bir yolu kalmayan çalisan tarafindan ISTAC nezdinde bir tahkim yargilamasi baslatilmistir. Uyusmazligin çözümü için atanan Hakem tarafindan makul bedelin belirlenmesinde mevcut düzenlemeleri içeren Yönetmelik'in uygulanmasina karar verilmistir.

Sürecin devaminda Hakem tarafindan yaptirilan bilirkisi incelemesi sonucu hazirlanan raporda; çalisanin bulusçu oldugu, hukuken tazminata hak kazandigi, çalisanin bulusu olmasaydi isverenlerin ürününün piyasaya çikamayacagi, patentin ekonomik degerinin yüksek oldugu, isverenlerin çok yüksek oranda karlilik ile ürünü sattiklari ve bulustan. milyon TL degerinde, çok yüksek faaliyet kari elde ettikleri tespit edilmistir. Ancak kazuistik bir anlayisla hazirlanan Yönetmelik'te yer alan son derece karisik bedel tespit kriterlerinin somut olaya uygulanmasi sonucunda çalisanin hak kazanacagi tazminatin tahkim yargilamasi giderlerini dahi karsilayamayan bir tutar oldugu tespit edilmistir.

Tahkim yargilamasini yürüten Hakem; Yönetmelik uyarinca belirlenen tutarin hiçbir sekilde SMK m. 115/5, 6 ve 7 hükümlerinin lafzi ve ruhuna uygun olmadigi, somut olayin tüm kosullari dikkate alindiginda Yönetmelik tarafindan SMK'da belirlenen "makul bedel" ifadesi ve tanimina uygun düsmeyen, tamamen sekli bir hesaplama yöntemi belirlendigi ve adeta SMK'da öngörülen makul bedel hakkini anlamsizlastirmis oldugu yönünde kanaat getirmistir. Bu kapsamda, Hakem ortaya çikan bedelin davali isverenlerin patentten elde ettigi kar ile orantili olmamasinin yani sira hakkin elde edilmesi için dava yoluna basvurulmasi sürecinde gereken asgari düzeydeki emek ve masraf ile de orantili olmadigini da belirterek, Yönetmelik'in uygulanmasi ile tespit edilen bedeli hakkaniyet ilkesi geregince, bes kati arttirmistir. Bir diger ifade ile Hakem mevcut uyusmazligin çözümüne uygulanacak Yönetmelik hükümlerinin çalisan bulusçu sayesinde yüksek kazançlar elde eden sirketler karsisinda bulusçuya çok düsük tutarlarda tazminata yol açtigini fark ederek bu uygulamayi hakkaniyetli bulmamistir.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.