Anayasa Mahkemesi, Wikipedia adlı internet sitesinin tamamına yönelik erişim engellenmesi kararı verilmesini ifade hürriyetinin ihlali olarak değerlendirmiş, söz konusu ihlal kararının gerekçesi 15.01.2020 tarih ve 31009 sayılı Resmi Gazete 1 yayımlanmıştır.

Anılan ihlal kararında2; erişimin engellenmesi kararına konu yayınların içeriği ile sınırlama sebebi arasındaki ilişki ortaya konulamadığı gibi gecikmesinde sakınca bulunan bir durumun varlığının da bulunmadığı ifade edilmiştir. Erişimin engellenmesi kararında belirtilen içeriklere "millî güvenlik ve kamu düzeninin korunması" kapsamında müdahale etmeyi haklı kılacak somut herhangi bir gerekçenin gösterilmediği gibi; erişimin engellenmesi kararına itiraz incelemesinde içeriklerin "devletin itibarını zedelemiş olması" gerekçesine dayandığı ve bu gerekçenin "millî güvenlik ve kamu düzeninin korunması" kapsamında ele alınmasının geniş yorum teşkil edeceği belirtilmiştir.

Müdahale sebeplerinin somut bağlantılar kurulmadan keyfiliğe yol açacak şekilde geniş yorumlanmasının ifade özgürlüğüne ağır bir baskı teşkil edeceği, Wikipedia'ya erişimin Türkiye'den engellenmiş olması halinin, sadece içerik sağlayıcının bilgi ve fikirlerini yayma hakkına müdahale oluşturmadığı aynı zamanda Türkiye'deki kullanıcıların bilgi ve fikirlere erişme hakkını da sınırlandırdığı vurgulanmıştır. Ayrıca, söz konusu içeriklerde yer alan ve çoğu tartışmalı ifadelerin sahipleri bilindiği halde bu kişiler hakkında bir ceza soruşturması başlatılmaması da, Wikipedia'nın kapatılmasını haklı gösteren vahim nitelikte bir içerik bulunmadığını göstermektedir. Tüm bu hususlar birlikte değerlendirildiğinde idari ve/veya yargısal makamlarca başvuruya konu internet sitesine erişimin engellenmesi şeklindeki kısıtlamanın zorlayıcı bir nedene dayandığının ilgili ve yeterli bir gerekçe ile gösterilmediği, ayrıca erişimin engellenmesi tedbirinin sürekli hâle geldiği ve bu şekilde süresiz hale gelen internet sitesinin tamamına yönelik erişimin engellenmesinin ifade özgürlüğü üzerinde oldukça orantısız bir müdahale teşkil ettiği, ifade özgürlüğüne yapılan müdahalenin demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun olmadığı gerekçesiyle ifade hürriyetinin ihlaline karar verilmiştir.

İşbu ihlal kararının, Anayasa Mahkemesinin erişimin engellenmesine ilişkin önceki içtihatları ile uyumlu olduğunu söylemek mümkündür.

Anayasa Mahkemesinin, "Birgün İletişim ve Yayıncılık Ticaret A.Ş." kararında, internet ortamında yer alan yayınlarla ilgili olarak içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesine karar verilmesi biçimindeki müdahalelerde dayanılan gerekçelerin ifade özgürlüğünü kısıtlama bakımından demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun olabilmesi için idari ve yargısal makamlar tarafından gözetilmesi gereken hususlar 3 tespit edilmişti. Söz konusu bu tespitler, işbu ihlal kararında da gözetilmiş ve hükme esas alınmıştır. Ayrıca, Anayasa Mahkemesi önceki kararlarında4, tedbir mahiyetindeki erişimin engellenmesi kararının süresiz bir şekilde uygulanmasını veya internet sitesinin/sosyal medya hesabının tamamına yönelik erişimin engellenmesini orantısız bir müdahale olarak değerlendirilmekte olup, işbu ihlal kararında da Wikipedia'nın süresiz ve tamamına yönelik erişimin engellenmesini orantısız bir müdahale olduğu sonucuna ulaşmıştır5. Anayasa Mahkemesi, somut olayın özelliğini dikkate alarak ifade hürriyetinin ihlaline ilişkin bazı kararlarında bilgi ve fikir alma hakkına sahip kişileri mağdur olarak değerlendirmektedir6. Anılan ihlal kararında da, Wikipedia platformunun özellikleri dikkate alınmış, kullanıcı ve akademisyen olan başvurucuların da mağdur sıfatına haiz olduğuna karar verilmiştir.7

Footnotes

2 Anayasa Mahkemesinin 26.12.2019 tarih ve 2017/22355 BN. Kararı (par. 82-97)

3 Anayasa Mahkemesinin 22.05.2019 tarih ve 2015/18936 BN. Kararı (par73-75)

4 Anayasa Mahkemesinin 26.10.2017 tarih ve 2014/5552 BN. Kararı (par.88), Anayasa Mahkemesinin 27.11.2019 tarih ve 2016/2736 BN. Kararı (par.39)

5 Anayasa Mahkemesinin 26.12.2019 tarih ve 2017/22355 BN. Kararı (par. 96)

6 Anayasa Mahkemesinin 29.05.2014 tarih ve 2014/4705 BN. Kararı (par.27), aksi yöndeki karar için: Anayasa Mahkemesinin 02.10.2015 tarih ve 2015/15977 BN. Kararı

7 Anayasa Mahkemesinin 26.12.2019 tarih ve 2017/22355 BN. Kararı (par. 52-56)

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.