COVID-19 salgını ekonomik yaşamı etkilemeye devam ederken, salgının etkilerini azaltmak amacıyla yeni hukuki düzenlemeler yapılmaya ve önlemler alınmaya devam etmektedir. Bu kapsamda, 17 Nisan 2020 tarihinde yürürlüğe giren 7244 Sayılı Yeni Koronavirüs (COVID-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ("İlk Torba Kanun") ve 28 Temmuz 2020 tarihinde yürürlüğe giren 7252 Sayılı Kanun Dijital Mecralar Komisyonu Kurulması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ("İkinci Torba Kanun"), salgının etkileriyle bağlantılı olarak, kâr dağıtımı, iş sözleşmelerinin feshi yasağı ve kısa çalışma ödeneği gibi önemli konuları düzenlemektedirler. Bu bülten, Torba Kanunlara odaklanarak, ilgili kurumlar tarafından getirilen en önemli düzenlemeler ve alınan önlemler hakkında bilgi vermek amacıyla hazırlanmıştır.

1. Sermaye Şirketlerinde Kâr Dağıtımına İlişkin Sınırlandırmalar

İlk Torba Kanun ile getirilen en önemli değişikliklerden biri sermaye şirketlerinde kâr payı dağıtımına ilişkin sınırlandırmalardır. İlk Torba Kanun uyarınca, sermaye şirketlerinde 30 Eylül 2020 tarihine kadar (i) 2019 yılı net dönem kârının %25'ini aşan kısmının kâr payı olarak dağıtımına karar verilemeyecek, (ii) geçmiş yıl kârları ve serbest yedek akçeler dağıtıma konu edilemeyecek ve (iii) genel kurulca yönetim kuruluna kâr payı avansı dağıtımı yetkisi verilemeyecektir. Aynı düzenleme uyarınca, Cumhurbaşkanı, belirtilen süreyi üç ay uzatmaya yetkili kılınmıştır.

Genel kurulun 2019 yılı hesap dönemine ilişkin olarak halihazırda almış olduğu kâr payı dağıtımı kararları bakımından ise, henüz pay sahiplerine ödeme yapılmamış veya kısmi ödeme yapılmış olması halinde, 2019 yılı net dönem kârının %25'ini aşan kısmına ilişkin ödemeler de aynı yasağa tabi olacak ve 30 Eylül 2020 tarihine kadar ertelenecektir.

Önceki yıllara ait kâr ve serbest yedek akçeler de 30 Eylül 2020 tarihine kadar dağıtılamayacak ve genel kurulca yönetim kuruluna kâr payı avansı dağıtım yetkisi verilemeyecektir.

2. İş Sözleşmelerinin Feshine İlişkin Sınırlandırmalar / Ücretsiz İzin

Torba Kanunlar ile getirilen en önemli değişikliklerden bir diğeri ise iş veya hizmet sözleşmelerinin işveren tarafından tek taraflı olarak feshi ile ilgili kısıtlamalardır. Bu kapsamda İlk Torba Kanun, işverenlerin çalışanlarının iş sözleşmesini 17 Nisan 2020 tarihinden itibaren üç ay boyunca (17 Temmuz 2020 tarihine kadar) feshetmesini engellemiştir. Bu yasak 2707 numaralı Cumhurbaşkanı Kararı ile bir ay daha uzatılmıştır. Buna ek olarak İkinci Torba Kanun, bu kısıtlamaya bazı istisnalar getirmiş ve Cumhurbaşkanı'na kısıtlama süresini 30 Haziran 2021 tarihine kadar uzatma yetkisi vermiştir.

Bu doğrultuda, işverenler 17 Ağustos 2020 tarihine kadar çalışanların iş veya hizmet sözleşmesini İş Kanunu madde 25/II ve ilgili mevzuatta öngörülen benzer hükümlerden kaynaklanan nedenler (ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler) ve son olarak İkinci Torba Kanun'da öngörülen ek nedenler (belirli süreli iş veya hizmet sözleşmelerinde sürenin sona ermesi, işyerinin herhangi bir sebeple kapanması ve faaliyetinin sona ermesi, her türlü hizmet alımları ile yapım işlerinde işin sona ermesi halleri) dışındaki bir nedenle feshedemeyeceklerdir.

İşverenlerin yasak süresince (17 Ağustos 2020 tarihinden önce) çalışanların iş sözleşmelerini feshetmeleri halinde, ilgili fesih geçersiz olacak ve sözleşmesi feshedilen her bir çalışan için fesih tarihindeki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanacaktır.

İşverenler, 17 Ağustos 2020 tarihine kadar çalışanlarının iş sözleşmesini feshetme hakkına sahip olmasalar da bu fesih yasağı süresi boyunca çalışanlarını tamamen veya kısmen ücretsiz izne çıkartma hakkına sahiplerdir.

3. Kısa Çalışma Ödeneği

İşsizlik Sigortası Kanunu uyarınca, faaliyetlerini en az dört hafta süreyle durdurmuş olan veya olağanüstü bir olay nedeniyle (mücbir sebep gibi) çalışma saatlerini en az üçte bir oranında azaltan işverenler, kısa çalışma ödeneği için Türkiye İş Kurumu'na başvurabilir. Kısa çalışma ödeneği Türkiye İş Kurumu tarafından en fazla üç ay süreyle karşılanacaktır. Bu kapsamda çalışanlara ödenecek olan tutarlar ilgili mevzuatta düzenlenmektedir.

İlk Torba Kanun ile getirilen değişikliklerle, kısa çalışma ödeneğine başvuru süreci hızlandırılmış olup, işverenlerin nihai uygunluk değerlendirmesinin tamamlanması beklenmeksizin, yalnızca Türkiye İş Kurumu'na yaptıkları bildirimler doğrultusunda kısa çalışma ödeneğinden yararlanma imkânı sağlanmıştır.

Yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda, İlk Torba Kanun'un 17 Nisan 2020'de yürürlüğe girmesini takiben, birçok şirket üç aylık süre ile kısa çalışma ödeneğinden yararlanmak için Türkiye İş Kurumu'na başvurmuştur. 2706 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı'nın 30 Haziran'da yürürlüğe girmesiyle birlikte, 30 Haziran 2020 (dahil olmak üzere) tarihinden önce kısa çalışma ödeneğine başvurmuş işyerlerinin kısa çalışma ödeneği süresi, Türkiye İş Kurumu'na başka herhangi bir başvuru yapılmasına gerek kalmaksızın bir ay süre ile uzatılmıştır. Bu kapsamda, kısa çalışma ödeneğinden yararlanan çalışanlar, Türkiye İş Kurumu'na başka herhangi bir ek başvuru yapılmaksızın veya Türkiye İş Kurumu'nun uygunluk denetiminden geçilmeksizin, aynı koşullara tabi olmak üzere kısa çalışma ödeneğinden yararlanmaya devam edebileceklerdir.

Üç aylık yararlanma süresi 30 Haziran 2020 tarihinden önce sona eren işyerleri için bir aylık ek süre 1 Temmuz 2020 tarihi itibarıyla başlamıştır.

İlk Torba Kanun ile Cumhurbaşkanı'na kısa çalışmaya başvuru tarihini 31 Aralık 2020'ye kadar uzatma yetkisi tanınmıştı. İkinci Torba Kanun'un yürürlüğe girmesiyle başvuru tarihine ilaveten, Cumhurbaşkanı'na kısa çalışma ödeneğinin süresini sektörel olarak ayrı ayrı veya bütün olarak uzatma yetkisi verilmiştir. Bu değişikliğe gerekçe olarak, bazı sektörlerin COVID-19 döneminde daha hızlı normalleşebileceği ve bu nedenle diğer sektörlerden ayrılması gerekliliği gösterilmiştir.

Yukarıda belirtildiği üzere, COVID-19 salgınının ekonomi ve iş hayatı üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak için önemli önlemler alınmış ve alınmaya devam etmektedir. Bu kapsamda, COVID-19 döneminde Türkiye'de herhangi bir hukuki işlem yapılmadan önce mevzuattaki güncel değişikliklerin kapsamlı bir şekilde kontrol edilmesi önem arz etmektedir.

© Kolcuoğlu Demirkan Koçaklı Attorneys at Law 2020

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.