KONKORDATO HUKUKU   

 

1.      BORÇ – ALACAK İLİŞKİSİ

Borç,  günlük hayatımızın her aşamasında karşılaştığımız bir konudur. Çeşitli tanımları olmasına rağmen borç, kısaca, yerine getirilmesi gereken şeydir. Türkçemizin bir özelliği olan pek çok konuyu veya olayı kapsayan kelimelerden bir olan "şey" ki, olayımızda "borç", geri verilmek üzere alınan "mal" veya herhangi bir nedenle ödenmesi  gereken "para"dır.

Borç, hukuki ilişkilerden, haksız eylemlerden veya sebepsiz mal edinimlerden doğabilir. Biz, kitabımızda,"ödenmesi gereken para" olarak borç konusunu irdeleyeceğiz.

Gerçek veya tüzel kişiler, tacir veya esnaf, memur ya da işçi fark etmez; herkes bir şekilde borçlu ve alacaklıdır.

Alacağı tahsil etmek nasıl bir hukuki işlemse, borcu ödemekte de hukuki işlemdir. Kişiler ve şirketler alacak tahsilinde şahin kesilirken, borç ödemede maalesef pek istekli davranmamaktadır.

Peki, alacağımızı nasıl tahsil ederiz?

Dava yoluyla! Mahkemeye başvurarak.

Mahkeme kararını icra edebilmek için de İcra Müdürlüğü'ne başvurmak  gerekmektedir.Mahkemeyle uğraşmadan borcu tahsil etmemin en kısa yolu, icra dairesiyle borcun ödenmesini talep etmektir.

Biz, kitabımızda en yaygın olarak uygulanan borcun tahsili için başvurulan icra işlemlerinden "ilamsız takip" ve "kambiyo senetlerine (çek-bono) özgü takip" işlemlerini  inceleyeceğiz.

Alacaklı, elinde bir senet veya çek olmadığı halde alacağını tahsil etmek için icra dairesine yapacağı başvuruyla, para borcunun ödenmesi için borçluya tebligat çıkarılmasını isteyebilir.

İcra Müdürlüğü, bu taleple, herhangi bir belge sunulmamış ise borçluya "İlamsız Takipte Ödeme Emri" göndererek borcunu ödemesini, borcu yoksa itiraz etmesini bildirir.

Alacaklının isteği üzerine İcra Müdürlüğü'nce borçluya gönderilen "İLAMSIZ TAKİPTE ÖDEME EMRİ"nde aşağıdakiler yer alır:

  • *Alacaklının adı, soyadı ve adresi
  • *Borçlunun adı, soyadı ve adresi
  • *Alacağın tutarı
  • Borcun sebebi

Ayrıca, İLAMSIZ TAKİPTE ÖDEME EMRİ'nde, Borçluya şöyle ihtar olunur:

  • Ödeme emrinin tebliğ tarihinden itibaren borcu ve takip giderlerini yedi (7) gün içinde ödemesi,
  • *Borcun tamamına veya bir kısmına veya alacaklının icra takibi hakkına dair bir itirazı varsa, senet altındaki imza kendisine ait değilse yine bu yedi (7) gün içinde ayrıca ve açıkça bildirmesi; aksi halde icra takibinde bu senedin kendisinden sadır olmuş sayılacağı,
  • İmzayı reddettiği takdirde icra mahkemesi önünde yapılacak duruşmada hazır bulunması; buna uymazsa itirazının geçici olarak kaldırılacağı,
  • Borç ödenmez veya itiraz edilmezse cebri icraya devam edileceği,ihtar olunur

Borçlu yedi gün içinde itiraz etmezse, borç kesinleşir.

Borçlu, yedi (7) gün içinde borca (ödeme emrine) itiraz ederse, alacaklı mahkemeye başvurarak, borçlunun itirazının kaldırılmasını istemelidir. Aksi halde ödeme emri geçersiz hale gelir.

Borçlu, ödeme emrine itiraz etmemiş olması nedeniyle kesinleşmiş olan borcunu öderse, alacaklı alacağını tahsil etmiş olur ve dosya kapanır.

Borçlu, itiraz etmeyerek, kesinleşmiş olan borcunu ödemezse; alacaklı, kesinleşmiş alacağının tahsili için haciz işlemi yapar ve haczettiği malları sattırarak alacağını tahsil eder.

Alacaklı, bir senet veya çeke dayalı alacağını tahsil etmek için icra dairesine yapacağı başvuruyla, para borcunun ödenmesi için borçluya tebligat çıkarılmasını isteyebilir.

İcra Müdürlüğü, bu talep üzere borcun nedeni senet veya çekin örneğiyle birlikte borçluya, "KAMBİYO SENETLERİNE (ÇEK, POLİÇE VE EMRE MUHARRER SENET)ÖZGÜ HACİZ YOLU İLE YAPILACAKTAKİPTE ÖDEME EMRİ" göndererek borcunu ödemesini, borcu yoksa itiraz etmesini bildirir.

Alacaklının isteği üzerine İcra Müdürlüğü'nce, borçluya gönderilen "KAMBİYO SENETLERİNE (ÇEK, POLİÇE VE EMRE MUHARRER SENET)ÖZGÜHACİZ YOLU İLE YAPILACAKTAKİPTE ÖDEME EMRİ"nde aşağıdakiler yer alır:

  • Alacaklının adı, soyadı ve adresi
  • Borçlunun adı, soyadı ve adresi
  • Alacağın tutarı
  • Senet ve tarihi

Ayrıca, "KAMBİYO SENETLERİNE (ÇEK, POLİÇE VE EMRE MUHARRER SENET)ÖZGÜHACİZ YOLU İLE YAPILACAKTAKİPTE ÖDEME EMRİ"nde, Borçluya şunlar ihtar olunur:

  • Ödeme emrinde yazılı borç ve giderleri, ödeme emrinin tebliği tarihinden itibaren on (10) gün içinde ödemesi
  • İcra takibinin dayanağı olan senet kambiyo senedi (çek, poliçe, bono) niteliğini haiz değilse beş (5) gün içinde icra mahkemesine şikâyet etmesi
  • İcra takibinin dayanağı olan senet altındaki imza kendisine ait değilse, yine bu beş (5) gün içinde ayrıca ve açıkça bir dilekçe ile icra mahkemesine bildirmesi
  • Aksi takdirde kambiyo senedindeki imzanın kendisine ait sayılacağı
  • İmzasını haksız yere inkâr ederse, takip konusu alacağın %10'u oranında para cezasına mahkûm edileceği
  • Borçlu olmadığı veya borcun itfa veya ihmal edildiği (ödeme için bir müddet daha müsaade edildiği, vadesinin dolmamış olduğu) veya alacağın zamanaşımına uğradığı veya yetki hakkında itirazı varsa bunu sebepleriyle birlikte beş (5) gün içinde icra mahkemesine bir dilekçe ile bildirerek, icra mahkemesinden itirazın kabulüne dair bir karar getirmediği takdirde cebri icraya devam olunacağı

Borçlu, borca, borç senedindeki (çek ya da bonodaki) imzaya itiraz ettiği takdirde, konu İcra Mahkemesi'nde dava yoluyla karara bağlanır.

Şayet borçlunun itirazları reddedilirse, icra kaldığı yerden devam eder. Alacaklı haciz talebinde bulunur, borçlunun mallarını haczeder, satışını ister ve satıştan gelen paradan alacağını tahsil eder.

Şayet borçlunun itirazları İcra Mahkemesi'nce kabul edilirse, yapılan takip iptal edilir, dosya kapanır.

İster "ilamsız takip" yoluyla, isterse "kambiyo senetlerine (çek-bono) özgü takip" yoluyla icra takibi yapılsın, borcun tahsili için borçlunun bir malının, gelirinin veya paraya çevrilebilir bir hakkının olması gerekir.

Şayet borçlunun haczedilecek bir malı,geliri veya paraya çevrilebilir bir hakkı yoksa,alacağın tahsilinin imkânı yoktur.

Borçlunun bazı mallarının olduğu ama birkaç kişi veya kuruma borçlu olduğunda durum ne olacaktır?

"Erken kalkan yol alır!" atasözünde olduğu gibi, icra işlemlerine ilk başlayan alacağını öncelikli olarak tahsil eder. Borçlunun mallarının satışından elde edilen para uygulanan haciz sırasına göre alacaklılara ödenir.

Bu durumda haciz işlemine geç başlamış veya herhangi bir icra işlemi yapmamış diğer alacaklılar büyük bir zarar görür.

İşte diğer alacaklıların da alacakları oranında alacaklarını tahsil edebilmesi için alacaklılardan biri borçlunun iflasını isteyerek, alacaklarını tahsil yoluna gidebilecekleri gibi, borçlu da diğer alacaklıların mağdur olmaması ve tüm alacaklıların alacaklarını belli bir oranda tahsil edebilmesi için "konkordato" talep edebilir.

 

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.