I.GİRİŞ

İnternet; ifade özgürlüğü, düşünceyi yayma özgürlüğü, haberleşme özgürlüğü, basın özgürlüğü gibi temel pek çok hak ve özgürlüğü kullanma mecramız haline gelmiştir. Nitekim internetin sunduğu sınırsız bilgi ve iletişim imkânına erişim de artık devletler tarafından temel bir insan hakkı olarak koruma altına alınmaktadır. Buna karşılık her bir hak ve özgürlükte olduğu gibi, internet erişim hakkında da toplumsal fayda veya bireylerin hak ve özgürlüklerini korumak amacıyla belirli durumlarda meşru sınırlamalar gündeme gelebilmektedir. Türk hukukunda internete erişim yasaklarını düzenleyen ana mevzuat 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun'dur (kısaca “5651 sayılı Kanun”) ve bu mevzuat hak ve menfaatler dengesi bakımından son derece eleştiriye açık hükümler içermektedir.

5657 sayılı Kanun'un 8. maddesinde birtakım kurum ve kuruluşlara çeşitli düzenlemeler altında erişim engelleme yetkisi veya daha doğru bir anlatımla yetkili kurumdan erişimin engellenmesini talep etme yetkisi verilmiştir. Bu “idari tedbir” yolu ile yargı onayı veya denetimi şartı aranmadan söz konusu kurum ve kuruluşlara, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna gönderilecek bir talep ile internete erişim yasağı getirilmesini sağlama imkânı tanınmıştır. Bu düzenleme ile çeşitli kurum ve kuruluşlara yargı denetimi olmaksızın birey ve şirketlerin haklarını sınırlamasının önü açılmıştır. Fakat erişimin engellenmesi tedbirleri vasıtasıyla toplumsal fayda ve bireylerin hak ve özgürlükleri korunmaya çalışılırken yapılan müdahalelerde, özellikle yargı kararı olmadan, kurumlar tarafından internet sitesinin tamamına yönelik verilen erişim engeli kararları temel hak ve hürriyetlerin ihlaline yol açabilecektir. Esasında bir tedbir kararı niteliğinde olan erişimin engellenmesi kararlarının orantılılık ve zorunlu bir toplumsal ihtiyacı karşılama ilkeleri bakımından hukuka ve demokratik hukuk devleti ilkelerine uygun olması için öncelikle bu kararlara olanak sağlayan mevzuat hükümlerinin yeterli şekilde öngörülebilir, açık ve anlaşılabilir olması gerekir.

İşbu değerlendirme yazısında, 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun'un kendisine yargı kararı olmadan erişimin engellenmesi kararı verebilecek kurum ve kuruluşlardan, 8. maddenin 14. fıkrasında düzenlenen ve şans ve bahis oyunları ile çekilişler alanında yetkili olanlar ortaya konulmuştur. Ardından bu kurum ve kuruluşlar tarafından hangi suçlar bakımından erişimin engellenmesi kararı verilebileceği ortaya konulmuştur. Söz konusu kurumlar tarafından verilen erişimin engellenmesi kararlarının uygulanma usulü açıklamalarını müteakip çalışmamızda son olarak uygulamada özellikle sosyal medya platformlarında sıklıkla karşılaştığımız karşılığı nakit olmayan çekilişler bakımından konu özel olarak değerlendirilmiştir. Dolayısıyla çalışmanın son bölümünde karşılığı nakit olmayan çekilişlerin yapılması için Milli Piyango İdaresine başvuru şartları ve usulü de açıklanmış olup, sonuç kısmında konuya ilişkin hukuki değerlendirmelerimize yer verilmiştir.

II.5651 SAYILI KANUN MADDE 8/14 HÜKMÜ UYARINCA  ERİŞİMİN ENGELLEMESİ KARARI VEREBİLECEK KURUM VE KURULUŞLAR

5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun, internet ortamında faaliyet gösteren içerik sağlayıcıları, yer sağlayıcıları ve erişim sağlayıcıların yükümlülüklerine yer vermekle birlikte; hangi hallerde internet ortamında yer alan yayınların erişimlerinin engellenebileceğini ve kimlerin engellemeye yetkili olduğunu düzenlemektedir. Buna göre; erişimin engellenmesi kararı vermeye yetkili kuruluşlar; hâkim, mahkeme ve Cumhuriyet savcısından oluşan adli makamlar ile Cumhurbaşkanlığı ve Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumudur.

5651 sayılı Kanun'un 8. maddesinin 14. fıkrası şu şekildedir: “14/3/2007 tarihli ve 5602 sayılı Şans Oyunları Hasılatından Alınan Vergi, Fon ve Payların Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde tanımlanan kurum ve kuruluşlar, kendi görev alanına giren suçların internet ortamında işlendiğini tespit etmeleri halinde, bu yayınlarla ilgili olarak erişimin engellenmesi kararı alabilirler. Erişimin engellenmesi kararları uygulanmak üzere Kuruma gönderilir.”  Görüldüğü üzere,  5651 sayılı Kanun'un 8. maddesine 2013 yılında yapılan yasa değişikliği ile eklenen 14. fıkrada erişimin engellenmesine karar verebilecek kurum ve kuruluşlar doğrudan ve açıkça zikredilerek belirtilmemiş olup, hükümde 5602 sayılı Şans Oyunları Hasılatından Alınan Vergi, Fon ve Payların Düzenlenmesi Hakkında Kanun'a atıf yapılmakla yetinilmiştir.

5602 sayılı Şans Oyunları Hasılatından Alınan Vergi, Fon ve Payların Düzenlenmesi Hakkında Kanun'a (bundan sonra kısaca “5602 sayılı Kanun”) atıf yapılarak ilgili kanunun 3. maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde tanımlanan kurum ve kuruluşların, kendi görev alanına giren suçların internet ortamında işlendiğini tespit etmeleri hâlinde bu yayınlarla ilgili olarak erişimin engellenmesine karar verebilmeleri mümkün hale getirilmiştir.Atıf yapılan 5602 sayılı Kanunun 3. maddesinin 1.fıkrasının (ç) bendi, ilgili kurum ve kuruluşları; “İlgili mevzuat çerçevesinde şans oyunu tertip etme hak ve yetkisine sahip kurumlar ile bu hak ve yetkinin devredildiği kurum, kuruluş ve özel hukuk tüzel kişileri” olarak tanımlamıştır. Bahsi geçen kuruluşlar da kendi görev alanlarına giren suçların internet ortamında işlendiğini tespit etmeleri halinde erişimin engellenmesine karar verebileceklerdir.

Görüldüğü gibi ne 5651 sayılı Kanunun madde 8/14 hükmü ve ne de 5602 sayılı Kanunun madde 3/1/ç hükmü içerisinde erişimin engellenmesi kararı verebilecek kurum ve kuruluşların kim olduğu hususu açıkça yer almamaktadır. Zira 5602 sayılı Kanun kurum ve kuruluşları betimlemek için “ilgili mevzuat çerçevesinde” ibaresini kullanmakla yetinmektedir. Adeta atıflar silsilesi ile kanun hükmünü deşifre etme çabamız bu noktada bizi 5602 sayılı Kanun'un madde 3/1/d hükmüne götürmektedir. Gerçekten “ilgili mevzuat” kavramı 5602 sayılı Kanun'un madde 3/1/d hükmünde sırasıyla 6132 sayılı kanun, 7258 sayılı Kanun ve 320 sayılı Kanun Hükmünde Kararname olarak sayılmaktadır. Bu sayılan mevzuat uyarınca Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü, Spor Toto Teşkilat Başkanlığı ve Türkiye Jokey Kulübü 5651 sayılı Kanunun madde 8/14 hükmü uyarınca erişimin engellenmesi talebinde bulunabilecek kurum ve kuruluşlardandır. Bakıldığında Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü ve Spor Toto Teşkilat Başkanlığı kamu tüzel kişiliğini haiz iken, Türkiye Jokey Kulübü kamuya yararlı dernek statüsünde bir özel hukuk tüzel kişisi olarak erişimin engellenmesi kararı verebilecektir.

III.5651 SAYILI KANUN MADDE 8/14 HÜKMÜ UYARINCA ERİŞİMİN ENGELLENMESİ KARARLARINA KONU OLABİLECEK SUÇLAR

1.7258 sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanun

7258 sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanun'un 1. maddesine göre yurtiçinde ve yurtdışında spor müsabakaları üzerinde sabit ihtimalli ve müşterek bahis oyunları oynatmak üzere, Gençlik ve Spor Bakanlığı'na bağlı tüzel kişiliğe haiz Spor Toto Teşkilat Başkanlığı kurulmuştur. Kanun maddesinden de anlaşılacağı üzere, Futbol ve Spor Müsabakalarında bahis ve şans oyunları düzenlemeye söz konusu yetkili tüzel kişilik Spor Toto Teşkilat Başkanlığıdır.

7258 sayılı Kanun'un 5. Maddesi uyarınca; spor müsabakalarına dayalı sabit ihtimalli ve müşterek bahis veya şans oyunlarını oynatanlar ya da oynanmasına yer veya imkân sağlayanlar, yurt dışında oynatılan spor müsabakalarına dayalı sabit ihtimalli veya müşterek bahis ya da şans oyunlarının internet yoluyla ve sair suretle erişim sağlayarak Türkiye'den oynanmasına imkân sağlayan kişiler, spor müsabakalarına dayalı sabit ihtimalli veya müşterek bahis ya da şans oyunlarıyla bağlantılı olarak para nakline aracılık eden kişiler, kişileri reklam vermek ve sair surette spor müsabakalarına dayalı sabit ihtimalli veya müşterek bahis ya da şans oyunlarını oynamaya teşvik edenler ve spor müsabakalarına dayalı sabit ihtimalli veya müşterek bahis veya şans oyunlarını oynayanlar hakkında cezai yaptırımlar ile birlikte idari para cezası, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun eşya ve kazanç müsaderesine ilişkin hükümler ve 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun'un erişimin engellenmesine ilişkin hükümleri uygulanır. 5651 sayılı Kanun'un yukarıda açıklanan atıflar silsilesi uyarınca, 7258 sayılı Kanunda yer alan suçlar bakımından Spor Toto Teşkilat Başkanlığı erişimin engellenmesi kararı verebilecektir.

2.6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanun

6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanun'un 1. maddesine göre, Türkiye sınırları içerisinde at yarışları düzenlemeye, yurt içinde ve yurtdışında düzenlenen yarışlar üzerinde yurtiçinden ve yurtdışından müşterek bahis kabul etmeye Tarım ve Orman Bakanlığı yetkilidir. Tarım ve Orman Bakanlığınca at yarışlarına dayalı müşterek bahisleri tertip etme hak ve yetkisi Türkiye Jokey Kulübü'ne devredilmiştir.

6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanun'un 7. Maddesi uyarınca ‘‘Bu Kanun hükümlerine aykırı olarak her şekil ve surette müşterek bahisler veya yarış̧ piyangosu tertip ve tanzim edenler ve bunlara ait her türlü evrakı matbaa, teksir, daktilo, fotokopi ve sair suretlerde düzenleyenler ve düzenletenler, satanlar, dağıtanlar, sattıranlar veya dağıttıranlar, üç aydan iki yıla kadar hapis ve beş̧bin güne kadar adlî para cezasıyla cezalandırılır. Bu suçun bir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde ayrıca tüzel kişilere özgü̈ güvenlik tedbirlerine hükmolunur.''  İlgili kanun hükümlerine aykırı olarak bahis ve yarış piyangosu tertip edilmesi cezai yaptırıma bağlandığı gibi internet ortamında yapıldığı anlaşılması halinde gerek Tarım ve Orman Bakanlığı gerekse Türkiye Jokey Kulübü tarafından erişimin engellenmesi kararı verilebilecektir.

3.320 sayılı Milli Piyango Hakkında Kanun Hükmünde Kararname

320 sayılı Milli Piyango Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye göre karşılığı nakit olmak üzere şans oyunları tertip etmek ve çekiliş düzenlemek, karşılığı nakit olmayan her türlü piyangonun tertip ve çekilişine izin vermek ve denetlemek üzere Maliye Bakanlığına bağlı, özel bütçeli Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü kurulmuştur ve söz konusu işlemleri yapmak Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü'nün yetkisindedir. İlgili kanunlarda Milli Piyango İdaresi'nin alanına girecek olan suçlar bakımından erişimin engellenmesi kararı verebileceği yer alsa da bu suçlar tek tek sayılmamıştır. Aşağıda Milli Piyango İdaresinin görev alanına giren ve ağır müeyyideler ile birlikte ayrıca erişimin engellenmesi kararına konu olabilecek başlıca suçlara yer verilmiştir.

320 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 41. maddesinin birinci fıkrası uyarınca; ‘‘ Türkiye'de karşılığı nakit olmak üzere, şans oyunlarını plânlama, tertip etme ve çekiliş düzenleme hakkı İdareye aittir.''Aynı maddenin ikinci fıkrası uyarınca ise; ‘‘Doğrudan veya bir mal ve hizmetin satışı nedeniyle, bedelli ya da bedelsiz, bilet, kupon, iştirak numarası veya her ne şekilde olursa olsun katılım hakkı verilerek karşılığı nakit olmayan her türlü eşya ve benzeri piyango ve çekiliş tertip edilebilmesi için İdareden izin alınması zorunludur.''  Görüldüğü üzere, gerçek ve tüzel kişiler tarafından karşılığı nakit olmayan piyango ve çekiliş tertip edilebilmesi ancak Milli Piyango İdaresinden gerekli izinlerin alınması koşulu ile mümkündür.

320 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 52. maddesi uyarınca; ‘‘ Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin 41'nci maddesinde tertip ve çekiliş düzenleme hakkı münhasıran İdareye tanınmış olan oyunları tertipleyenlerle, aynı maddenin ikinci fıkrası hükmünü ihlal edenler veya bu fıkra hükmüne göre gerekli izni almakla birlikte çekilişleri yapmayanlar veya çekiliş sonuçlarını ilan etmeyenler veya taahhütlerini yerine getirmeyenler ile talih oyunlarının oynanmasına mahsus oyun makina, araç ve gereçlerini bozanlar veya bunları bozuk olmasına rağmen kullandıranlar veya talih oyunları ile ilgili olarak her ne şekilde olursa olsun hile yapanlar hakkında yüz bin liradan on milyon liraya kadar ağır para cezası ve iki aydan iki seneye kadar hapis cezası hükmolunur.''

Yukarıda yer verilen 52. madde hükmü,  özellikle günümüzde internet ortamında ve sosyal medya platformları üzerinden gerçek ve tüzel kişiler tarafından sıklıkla çekiliş düzenlendiği göz önüne alındığında son derece dikkat edilmesi gereken bir hükümdür. Milli Piyango İdaresinden gerekli izinler alınmadan çekilişlerin yapılması yahut izinler alınmasına rağmen çekilişleri yapmayanlar, çekiliş sonuçlarını ilan etmeyenler veya taahhütlerini yerine getirmeyenler ağır yaptırımlar ile karşılaşabilecekleri gibi Milli Piyango İdaresi tarafından verilebilecek erişimin engellenmesi kararı ile karşı karşıya kalınabileceği de göz ardı edilmemelidir. Anılan hükümlere riayet edilmemesi halinde çekiliş düzenleyen gerçek veya tüzel kişilerin (kamuoyunda “sosyal medya yasası” olarak bilinen 5651 sayılı Kanunun Geçici Madde 4 vd. hükümleri de göz önüne alındığında) internet ortamındaki hesap ve sayfalarına herhangi bir yargı kararı olmaksızın idari makamlar tarafından erişimin engellenmesi mümkün olabilecektir. Bu ise ilgili kişilerin ticari faaliyetlerinin azalması veya hiç yapılmaması sebebiyle potansiyel olarak son derece büyük zararlara neden olabilecektir.

Özetle, 320 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca Milli Piyango İdaresinin mevzuattan doğan karşılığı nakit olan şans oyunlarını plânlama, tertip etme ve çekiliş düzenleme yetkisine aykırı davrananlar, karşılığı nakit olmayan her türlü eşya ve benzeri piyango ve çekiliş tertip edilebilmesi için Milli Piyango İdaresinden izin almayanlar, gerekli izinleri alıp da çekilişleri yapmayanlar, taahhütlerini yerine getirmeyenler ve talih oyunları ile ilgili olarak her ne şekilde olursa olsun hile yapanlar hakkında yüz bin liradan on milyon liraya kadar ağır para cezası ve iki aydan iki seneye kadar hapis cezası hükmolunur. Ayrıca, Milli Piyango İdaresi bu hükme aykırı hareket edenler hakkında ve kumar oynanması için yer ve imkân sağladığı tespit edilen internet siteleri hakkında 5651 sayılı Kanun uyarınca erişimin engellemesi kararı verebilecektir.

IV.5651 SAYILI KANUN MADDE 8/14 HÜKMÜ UYARINCA ERİŞİMİN ENGELLENMESİ  KARARLARININ UYGULANMA USULÜ

5651 sayılı Kanun erişimin engellenmesi kararlarının nasıl uygulanacağını detaylı olarak düzenlemektedir. 5651 sayılı Kanun'un 17. maddesi uyarınca; ‘‘Bu maddenin ikinci, dördüncü ve ondördüncü fıkraları kapsamında verilen erişimin engellenmesi kararları, ihlalin gerçekleştiği yayın, kısım, bölüm ile ilgili olarak (URL vb. şeklinde) içeriğe erişimin engellenmesi yöntemiyle verilir. Ancak, teknik olarak ihlale ilişkin içeriğe erişimin engellenmesi yapılamadığı veya ilgili içeriğe erişimin engellenmesi yoluyla ihlalin önlenemediği durumlarda, internet sitesinin tümüne yönelik olarak erişimin engellenmesi kararı verilebilir.''İnternet sitelerine ya da URL adreslerine yönelik olarak erişimin engellenmesi kararı alınabileceği hususu düzenlenmiştir. İlgili düzenlemede her ne kadar kademelendirme yöntemiyle erişimin engellenmesine karar verilebileceği düzenlenmiş olsa da karar makamları internet sitelerinin tümüne yönelik erişimin engellenmesine karar verebilmektedirler. Bu başlık altında kısaca 5651 sayılı Kanun'un madde 8/14 hükmü uyarınca karar vermeye yetkili kişiler tarafından izlenen usule değinilecektir.

Yukarıda sayılan kurum ve kuruluşlar tarafından kendi görev alanlarına giren suçların internet ortamında işlendiğinin tespiti halinde, erişimin engellenmesi kararı verilerek Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna bildirilmektedir. Kurumlar tarafından öncelikli olarak tespit edilen sitelerin yurtiçi veya yurtdışı kaynaklı olup olmadığının belirlenmesi yapılır. Yurtdışı kaynaklı olan internet siteleri online olarak Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna iletilir. Yurtiçi kaynaklı olan internet siteleri ise suç teşkil eden fiiller bakımından yer ve imkân sağlandığına ilişkin yeterli şüphe oluştuğunun tespit edilmesine müteakip erişimlerinin engellenmesi kararlarını gereğinin yapılması amacıyla yine Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna bildirilmesi esasları çerçevesinde işlemler Kurumlar tarafından yürütülür.

2019 tarihinde İfade Özgürlüğü Derneği tarafından yayınlanan EngelliWeb Raporu ile genel toplamda; 607 internet sitesinin Spor Toto Başkanlığı tarafından, 207 web sitesi Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından, 97 internet sitesinin Türkiye Jokey Kulübü tarafından 483 internet sitesinin Milli Piyango İdaresi tarafından, erişime engellendiği tespit edilmiştir.

V.KARŞI LIĞI NAKİT OLMAYAN  ÇEKİLİŞ LERİN SANAL ORTAMDA  YAPILMA USULÜ

Çalışmanın son bölümünde, günümüzdeki yaygınlığı da göz önüne alınarak özellikle karşılığı nakit olmayan çekilişlerin sanal ortamda yapılma usulüne değinilecektir. Karşılığı nakit olmayan çekilişlerin yapılmasına izin verilmesi, bunların izlenmesi, denetlenmesi suretiyle katılımcıların hak ve menfaatlerinin korunmasına dair usul ve esaslar Karşılığı  Nakit Olmayan Piyango ve  Çekilişler Hakkında Yönetmelik'te düzenlenmektedir. Sanal ortam üzerinden doğrudan gelir elde etme amacıyla sanal ortamda çekiliş ve piyango düzenlenemeyeceği hüküm altına alınmış olup, düzenlenen piyango ve çekilişlerde bir mal, hizmet tanıtımı-satışı-pazarlaması yapılması esastır.

1.Başvuru ve İzin Alma Zorunluluğu

320 Sayılı Milli Piyango Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin “Piyango Tertip ve Çekiliş Düzenleme Hakkı” başlıklı 41. maddesi uyarınca; internet ve sosyal paylaşım ağlarıüzerinden; piyango ve çekiliş düzenlemeye karar veren kişi ve kuruluşların Milli Piyango İdaresi'ne başvurarak izin almaları yasal bir zorunluluktur. Doğrudan veya bir mal ve hizmetin satışı nedeniyle, bedelli ya da bedelsiz, bilet, kupon, iştirak numarası veya her ne şekilde olursa olsun katılım hakkı verilerekkarşılığı nakit olmayan her türlü eşya ve benzeri piyango ve çekiliş tertip edilebilmesi için Milli Piyango İdaresinden izin alınması gerekir. Çekiliş başvurusu, Milli Piyango İdaresince incelenerek; şartları taşıyan başvurular için düzenleme izni verilmektedir. Bu Yönetmelik kapsamı dışında oldukları tespit edilen başvurular ile uygulanabilirliği mümkün görülmeyen düzenlemeler hakkında ise, başvuru sahiplerine bu durumyazılıolarak bildirilmektedir.

Başvurunun, çekiliş kampanyası başlama tarihinden en az 15 gün önce başvuru dilekçesi ve başvuru dilekçesine eklenecek belgelerin Milli Piyango İdaresi'ne iletilmesi gerekmektedir. Başvuru için gerekli tüm belge ve bilgilerin tamamlanmasından sonra Milli Piyango İdaresince, başvuru sonucuen geç 5 iş günü içerisinde piyango düzenleme talebinde bulunanlara yazılı olarak veya internet ortamında bildirilir. Milli Piyango İdaresince verilecek izin, sadece izin belgesinde belirtilen kampanya ve piyango için geçerli olmaktadır. Milli Piyango İdaresinden izin alınmaksızın herhangi bir mecra üzerinden çekiliş duyurusu yapılması yasa ve usule aykırı olup, cezai sorumluluk doğuracaktır.

Karşılığı Nakit Olmayan Piyango ve Çekilişler Yönetmeliği'nin 2. maddesi ile beraber başvuru ve izin gerektirmeyen istisnai durumlar düzenlenmiş olup, yönetmeliğin 2-f fıkrası dikkat çekmektedir. Yönetmeliğin 2-f maddesi uyarınca; katılım şartını yerine getiren bir kişiye verilecek olan ikramiyeninrayiç bedeli 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren KDV dahil  154,00-TL ve altında  olduğudüzenlemeler  kurum dışıçekilişlerdir ve idarenin iznine tabi değildir.  Söz konusu kurum dışıçekilişler içinMilli Piyango  İdaresine 5.000,00-TL  ödeme yapmak kaydı ile izin başvurusu yerine bildirim yapılması  gerekmektedir.  Bildirim, başvuru dilekçesi ile Milli Piyango İdaresine yapılır. Belirtilen şekilde kurum dışı olduğu tespit edilen çekilişler için idareden onay alındıktan sonra 5.000,00-TL ödeme yapmak gerekecektir. Önemle belirtilmelidir ki; 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren KDV dâhil  154,00-TL ve üzerinde olan çekilişler için 11.000,00-TL başvuru ücreti ve %10 teminat yatırılması gerekecektir.

2.Yasaklı Fiil ve Davranışlar

Karşılığı nakit olmayan her türlü eşya ve benzeri piyango ve çekilişe yönelik kanun koyucunun düzenlemeleri çekiliş yolu ile dürüstlük kuralı ihlalinin önüne geçmek amacını taşımaktadır. Yukarıda anılan Yönetmeliğe göre çekiliş için başvuran kişi veya kurumunaşağıdaki fiil ve  davranışlarda bulunması bu çerçevede yasaklanmıştır.

  • İdarenin yazılıonayınıalmadan kampanya veya çekiliş tarihini ertelemek ya da iptal etmek,
  • Taahhütlerini tam ve/veya süresi içerisinde yerine getirmemek,
  • Sahte veya muhteviyatıitibariyleyanıltıcıbelge düzenlemek, kullanmak, hileli, kurallara aykırı, eksik veya kusurlu işlem yapmak veya bunlara teşebbüs etmek,
  • Kamuoyunda piyangolara duyulangüveni sarsıcıdavranışlarda,
  • Kamu düzenini bozucu, zararlıve kötüalışkanlıklarıözendirici, genel ahlak ve adaba aykırı, halkı aldatacak veyayanıltacak şekilde reklam ve tanıtım faaliyetlerinde bulunmak,
  • Tüketici haklarınıihlal eden uygulamalarda bulunmak,
  • On sekiz yaşından küçük olanların düzenlenen piyangoya katılamayacakları, katılmışolsalar dahi kazandıklarıikramiyelerin verilmeyeceği uyarısına piyangoya ilişkin ilan, reklam ve duyurulardaaçıkça yer vermemek,
  • İkramiyeye konu olan eşya ve/veya hizmetin bedeli içinde bulunan vergiler dışındaki vergi vediğer yasal yükümlülükleriüstlenmek,
  • Mücbir sebep halleri hariç, ikramiyelerin karşılığınıtalihlilerenakdenödemekveya paraya tahvil etmek.

3.Çekili ş Sonucunu Duyurmada  İzlenmesi Gereken Usul

Çekiliş sonuçlarının birden fazla ili kapsayacak şekilde düzenlenmesi halinde, Türkiye genelinde yayımlanan gazetelerden en az birindeilan edilmesi  ve bunların herkes tarafından kolayca görülüp okunabilecek nitelikte olması zorunludur. Çekiliş sonuçları, düzenleyici veya Milli Piyango İdaresi tarafındansanal ortam üzerinden de duyurulabilir. Bu duyurularda, ikramiye kazanan numara ve/veya talihlinin ad-soyadı bilgilerinin yanı sıra, ikramiyeyi alabilmek için son başvuru tarihleri, başvuru adresi, telefon veya faks numarası ile ikramiye teslimi için gerekli belge ve bilgilere de yer verilmelidir. Çekiliş sonucunun ilan ve tebliğ edildiği tarihten itibaren on beş gün içerisinde asil talihliler, takip eden on beş gün içerisinde de yedek talihliler ikramiyelerini teslim almak üzere başvurmak zorundadırlar. İkramiyelerin, kampanya başlangıç tarihinden itibarenbir yılı geçmemek üzere daha önce bildirilen tarihte teslim edilmesi zorunludur.  Sanal ortam üzerinden yapılacak uygulamalarda dikkat edilmesi gereken;talihlilere kazandıkları ikramiye ile başvuru ve teslim süresine ilişkin tebligatın taahhütlü posta kanalıyla yapılması gerekliliğidir.

4.Kurallara Aykırı  Davrananlara Uygulanacak  İdari Yaptırı mlar

Yönetmelik hükümleri uyarınca getirilen kurallar çerçevesinde gerek gerçek kişilerin gerekse tüzel kişilerin riayet etmesi gereken kurallar bulunmaktadır. Kurallara aykırı davranan kişi/kişilere karşı uygulanacak idari yaptırımlardan biri, Karşılığı Nakit Olmayan Piyangolar ve Çekilişler Hakkında Yönetmelik 27. madde hükmü ile öngörülen şekil ve şartlara uymayan düzenleyiciler için iki yıl çekiliş ve piyango düzenleme yasağı getirilmesidir.Bir diğer yaptırım ise; 320 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin madde 52 hükmü uyarınca, idari izin almaksızın çekiliş tertip edilmesi ya da izin alınarak düzenlenen çekiliş sonucunun ilan edilmemesi, taahhütlerin yerine getirilmemesi, hile yapılması gibi haller söz konusu olduğunda uygulanacak para cezasıdır.

Uygulamada; Milli Piyango İdaresi tarafından öncelikle illegal çekiliş ve benzeri kampanyalar düzenlediği tespit edilen kuruma; ilgili çekiliş veya karşılıksız kazandırmanın durdurulması ile ilgili tebliğde bulunulmaktadır. Söz konusu çekiliş veya kampanyanın durdurulmaması halinde ise Milli Piyango İdaresi tarafından cezai işlemlerin uygulanması için, kurumun yetki çevresindeki mülki amirliğe bildirimde bulunulmakta ve mülki amirlikçe gerek görülmesi halinde yasal işlemler başlatılmaktadır.

Gerçek kişi veya kurumların karşılığı nakit olmayan her türlü eşya üzerinden çekiliş düzenleyebilmesi için ilgili yasal düzenlemelere uygun olarak Milli Piyango İdaresine başvuruda bulunması gerekmektedir. Yapılacak her türlü başvuru için ise yasada öngörülen güncel teminat bedeli ve izin bedelinin yatırılması gerekmektedir. Yasal düzenleme ile sanal ortam üzerinden gerçekleştirilen çekilişlere sıkışartlar getirilmiş olması, düzenlenen şartlara uygun başvuru yapmayı mecburi kılmaktadır. Aksi halde söz konusu kişi ve kurumlar yasadan doğan tüm risklere ve yasanın öngördüğü cezai sorumluluğa katlanmak durumunda kalacaklardır.

VI.DEĞERLENDİRME

5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun uyarınca Milli Piyango İdaresi, Türkiye Jokey Kulübü ve Spor Toto Teşkilat Başkanlığı'na ve bu hak ve yetkinin devredildiği kurum, kuruluş ve özel hukuk tüzel kişilerine internet sitelerine erişimin engellenmesi kararı verme yetkisi verilmiştir. Hem hangi hallerde erişimin engellenmesine karar verilebileceğinin net sınırlarla belli olmadığı, hem de Türkiye Jokey Kulübü gibi özel hukuk kişilerinin de engellemeye karar verebilmesine müsaade edildiği bu anlaşılması ve tespit edilmesi güç kural (özellikle 5651 sayılı Kanunun 17. maddesinde öngörülen kademelendirme prosedürünün uygulamada elverişli olmaması ve fiilen dikkate alınmaması sebebiyle de) temel hak ve hürriyetlerin ölçüsüzce sınırlandırılması tehlikesini bünyesinde barındırmaktadır.

İnternet ortamında yapılan hukuka aykırılıkların ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından verilebilecek erişimin engellenmesi kararı ile suçları önlemede elverişlilik açısından olumlu olabileceği düşünülse de, yargı kararı olmadan yapılan uygulama hak ihlallerine neden olabilecektir. Özellikle, 5651 sayılı Kanunun madde 8/14 hükmü uyarınca hukuki öngörülebilirliği zedeleyen bir husus, ilgili kurumların yan mevzuatlar uyarınca ihale ile yetkilerini özel hukuk kişilerine devredebilmesidir. Örneğin Sisal Şans İnteraktif Hizmetler ve Şans Oyunları Yatırımları A.Ş., Türkiye Varlık Fonu ile imzalamış olduğu “320 Sayılı Milli Piyango Hakkında Kanun Hükmünde Kararname Kapsamındaki Şans Oyunlarının Düzenlenmesiyle İlgili Bazı İş ve Hizmetlerin Özel Hukuk Tüzel Kişilerine Özel Hukuk Sözleşmesiyle Yaptırılmasına İlişkin Sözleşme” uyarınca Türkiye'de 10 yıl süreyle şans oyunlarını düzenlemesine ilişkin iş ve hizmetleri yerine getirmek üzere yetkilendirilmiştir. Bu durumda, Milli Piyango İdaresine ait olan erişimin engellenmesi kararı alınma yetkisinin de ilgili özel hukuk kişisine devredilip devredilmediği hususunun açıklığa kavuşturulması gerekmektedir. Milli Piyango İdaresi tarafından erişimin engellenmesi kararı alma yetkisi devredildiği takdirde, özel hukuk tüzel kişilerine devredilebilecek işletme hakları, yargı kararı olmadan alınan erişimin engellenmesi kararları hak ihlallerine neden olabilecektir.

Suç ve suç failleri ile etkili bir mücadele edilebilmesi, kişilerin özgürlüklerinin gereği gibi korunabilmesi için erişimin engellenmesi kararı verilmesi bir zorunluluk olsa da, erişimin engellenmesi kararının hangi durumlarla sınırlı olarak verilebileceğinin ayrıntılı olarak düzenlenmemesi, erişimin engellenmesi kararı verilebilecek hallerde anlamı belirsiz ya da çok geniş kavramlar kullanılması, zorunluluk olmamasına rağmen internet sitelerinin tümüne yönelik olarak erişimin engellenmesi kararı verilmesi temel hak ve hürriyetlerin ihlaline yol açabilecektir. Hak ihlallerinin yaşanmaması, erişimin engellenmesi kararında keyfilikten uzaklaşılması ve siyasi sebeplerle erişimin engellenmesi kararı verilebilmesinin önlenebilmesi için hangi hallerde erişimin engellenmesi kararının verilebileceği ayrıntılı olarak ve kolayca erişilebilir ve anlaşılabilir şekilde düzenlenmelidir. Bu kapsamda erişimin engellenmesi sıkı şartlara bağlanmalı, mevzuatta anlamı belirsiz ya da çok geniş ifadeler kullanılmamalı ve erişimin engellenmesi kararının verilebileceği hallerin daraltılarak mevzuatın Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları ile uyumlu hale getirilmesi gerekmektedir.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.