Yönetmeliğin Yükümlüleri ve Yeni Gelişmeler

2872 sayılı Çevre Kanunu (''Kanun'') dayanak alınarak hazırlanan Sıfır Atık Yönetmeliği (''Yönetmelik''), 12 Temmuz 2019 tarih ve 30829 sayılı Resmi Gazete'de yayımlandı. Yönetmelik; mahalli idareler, kamu kurum ve kuruluşlarının yanı sıra organize sanayi bölgeleri, havalimanları, eğitim kurumları, sağlık kuruluşları, zincir marketler, alışveriş merkezleri, konaklama hizmeti sunan işletmeler, tekstil tesisleri, gıda üretim ve işleme tesisleri, canlı hayvan yetiştirme ve kesim tesisleri, metal, demir, çelik ve plastik endüstrisi, geri dönüşüm tesisleri, motorlu taşıt üretimi yapılan tesisler, maden ve petrol rafineri endüstrisi başta olmak üzere birçok işletme ve sanayi tesisinde kurulacak ''sıfır atık yönetim sistemi''nin önemli esasları ve usullerini düzenlemektedir.

Yönetmelik Neler Getiriyor?

İlgili yönetmeliğin amacı hammadde ve doğal kaynakların etkin yönetimi ile sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda atık yönetimi süreçlerinde çevre ve insan sağlığının ve tüm kaynakların korunmasını hedefleyen ''sıfır atık yönetim sistemi''nin kurulması ve geliştirilmesidir. Bu yönetmelik; sıfır atık yönetim sisteminin zorunlu olarak kurulacağı yerler ve gönüllülük esasına göre sıfır atık yönetim sistemini kurmak isteyenler için ''sıfır atık yönetim sistemi''nin kurulmasına ve bu yerler için ''sıfır atık belgesi'' düzenlenmesine ilişkin esasları ve usulleri düzenler.

Yönetmelik; sıfır atık yönetim sistemini kuracak bina ve yerleşkeleri, yönetmelikte belirtilen genel esaslara uymakla, atıkları türlerine göre ayırma ve biriktirmekle, atık oluşumunun önlenmesi/azaltılmasını sağlamakla, sıfır atık yönetim sisteminin kurulması ve uygulanması için yönetmeliğin eklerinde belirtilen uygulama takvimine uymakla, sıfır atık yönetim sistemine ilişkin gerekli bilgilendirme eğitimlerini vermekle, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nca oluşturulan ''sıfır atık bilgi sistemi''ne kayıt olmak ve istenen bilgi ve belgeleri sisteme kaydetmekle yükümlü kılar.

Yönetmelik kapsamında dört farklı sıfır atık belgesi bulunur. Bunlar; temel seviyede sıfır atık belgesi, gümüş sıfır atık belgesi, altın sıfır atık belgesi ve platin sıfır atık belgesidir. Yukarıda sayılan ve yönetmelik eklerinde detaylı olarak düzenlenen sıfır atık yönetim sistemini kurmakla yükümlü bina ve yerleşkelerin ''temel seviyede sıfır atık belgesi'' almaları zorunludur. Gönüllülük esasına dayalı olarak sıfır atık yönetim sistemini kurmak isteyenler de temel seviyede sıfır atık belgesi almak için başvuruda bulunabilirler.

Temel seviyede sıfır atık belgesi alması zorunlu yerlerden; organize sanayi bölgeleri, alışveriş merkezleri, havalimanları, tren ve otobüs terminalleri, limanlar ile 50 oda ve üstü konaklama kapasiteli işletmeler ise gümüş, altın veya platin sıfır atık belgelerinden birini almakla yükümlüdür.

Bu yerler, temel seviyede sıfır atık belgesi almalarını takip eden on iki ay sonunda gümüş, altın veya platin sıfır atık belgesi için müracaat ederler. Temel seviyede sıfır atık belgesi için kriterler yönetmeliğin eklerinde yer alır. Gümüş, altın ve platin sıfır atık belgeleri için detaylı puanlama sistemi ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenecektir.

Temel seviyede sıfır atık belgesi için başvurular Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından oluşturulan bir çevrimiçi sistem olan ''sıfır atık bilgi sistemi'' üzerinden yapılır. Başvuru yapılırken talep edilen bilgi ve belgelerin bu sistem üzerinden sunulması zorunludur. Yapılan başvurular Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından değerlendirilir ve eksikler varsa başvuru sahibine bildirilir. Eksikler, otuz takvim günü içinde tamamlanmalıdır. Aksi halde başvuru reddedilir.

Sıfır atık belgesinin geçerlilik süresi beş (5) yıldır. Belge alma yükümlülüğü bulunan yerler, belgenin geçerlilik süresi dolmadan üç ay önce belgenin yenilenmesi için başvuruda bulunurlar ve süreç yeniden başlar. Sıfır atık belgesi verilmesi, seviyesinin arttırılması, yenilenmesi ve güncellenmesi için ödenecek bedel her yıl Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenir.

Sıfır atık belgesine sahip yerlerin denetimini Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri gerçekleştirir. Bu yerler, belge geçerlilik süresince en az bir defa denetlenir. Sıfır atık bilgi sistemine gerekli beyanları yapmayanlara, denetimlerde sıfır atık yönetim sistemini uygulamadığı tespit edilenlere ve verilen belgenin sürekliliğini sağlamayanlara uygulanan idari yaptırıma müteakip doksan (90) takvim günü iyileştirme süresi verilir. Verilen sürenin sonunda yapılan iyileştirmeler mevcut belge seviyesinin sürekliliğini sağlayacak düzeyde değilse sıfır atık belgesi iptal edilir. Sıfır atık belgesi başvurusu yapılırken sunulan bilgi ve belgelerde veya uygulamada değişiklik olması halinde ya da sıfır atık yönetim sistemi uygulanan bina ve yerleşkelerden taşınılması halinde yönetmeliğin öngördüğü süre içinde gerekli bildirimlerde bulunulmalıdır. Aksi halde sıfır atık belgesi iptal edilir. Belgesi iptal edilenlerin, yönetmeliğin öngördüğü süre içinde sıfır atık belgesi için başvuru yapmaları zorunludur.

Sonuç

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bu yönetmelikle üretim, tüketim ve hizmet süreçlerinde kaynakların verimli kullanılması amacıyla; atık oluşumunun önlenmesi, atık oluşumunun önlenmesinin mümkün olmadığı durumlarda atıkların azaltılması, ürün ve malzemelerin yeniden kullanımının sağlanması için yeni sistemler ve mekanizmalar düzenlemektedir. Bu kapsamda, Çevre Kanunu ve Kabahatler Kanunu uyarınca idari yaptırım öngörülen fiillerin tespiti halinde yönetmelik yükümlüsü bina ve yerleşkelere idari yaptırımlar uygulanır. Bu idari yaptırımlar 1.000 TL ile 1.000.000 TL arasında değişen idari para cezaları olabilir.

Yönetmelik yükümlülerinin sıfır atık yönetim sistemini kurmaları, yönetmelik ve yönetmeliğin eklerinde öngörülen hükümleri dikkatlice inceleyip bu hükümlere uymaları gerekmektedir.

Sıfır Atık belgesi alınmasına ilişkin hükümler işbu yönetmeliğinden yayımlanmasından 6 ay sonra yürürlüğe girecektir. Yönetmelikteki diğer hükümler yayım tarihi ile yürürlüğe girmektedir.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.