8. Yargı Paketi olarak nitelendirilen 7499 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 12.03.2024 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanmıştır. Yargı paketiyle ceza hukuku, icra hukuku, kişisel verilerin korunması hukuku ve hukukta süreler dahil birçok alanda önemli değişiklikler yapılmıştır. Bu yazımızda ceza hukukunu ilgilendiren değişiklikler incelenecektir.

8. Yargı Paketiyle Ceza Kanunu'nda Yapılan Değişiklikler

Adli para cezaları

Yeni düzenlemeyle adli para cezalarının miktarı artırılmıştır. Kanunun önceki halinde en az yirmi ve en fazla yüz Türk Lirası olarak bir gün karşılığı adlî para cezasına hükmedilirken değişiklikle beraber en az yüz ve en fazla beşyüz Türk Lirası olarak bir gün karşılığı adlî para cezasına hükmedilebileceği düzenlenmiştir. 2005 yılından beri artırılmayan adli para cezalarının enflasyon karşısında caydırıcılığını yitirmesi hukuk camiasında oldukça yakınılan bir durumdu. Miktarın 5 kat artırılmasıyla bir nebze de olsa kanunun yapılış amacına uygun şekilde adli para cezası verilebilecektir. Bu hüküm 01.06.2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Önödeme miktarında değiklik

Türk Ceza Kanunu'na göre uzlaşma kapsamındaki suçlar hariç, yalnızca adlî para cezasını gerektiren veya kanun maddesinde öngörülen hapis cezasının yukarı sınırı altı ayı aşmayan suçların faili hapis cezasının aşağı sınırının karşılığı olarak her gün için otuz Türk Lirası üzerinden bulunacak miktarı, soruşturma giderleri ile birlikte, Cumhuriyet savcılığınca yapılacak tebliğ üzerine on gün içinde ödediği takdirde hakkında kamu davası açılmamaktadır. Sekizinci yargı paketiyle günlük 30-TL'lik miktar, 100-TL'ye çıkarılmıştır. Bu hüküm 01.06.2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Örgütlü suçlar bakımından değişiklik

Kanunun suç saydığı fiilleri işlemek amacıyla kurulan silahlı örgütler bakımından örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleyen kişi, ayrıca örgüte üye olmak suçundan da cezalandırılmakta ve örgüte üye olmak suçundan dolayı verilecek ceza yarısına kadar indirilebilmekteydi. Örgüte üye olmak suçu iki yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılmaktaydı. Yapılan değişiklikle beraber hapis cezasının sınırı iki yıl altı aydan altı yıla kadar hapis cezası olarak güncellenmiştir.

Devletin güvenliğine karşı suçlar ve anayasal düzene karşı işlenen suçlar bakımından da silahlı örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işlemek ayrıca düzenlenmiştir. Düzenlemeye göre örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleyen kişi, ayrıca beş yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır ve işlenen suçun niteliğine göre verilecek ceza yarısına kadar indirilebilir. Bu hükümler 12.03.2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Türk Ceza Kanunu'nda yapılan bu değişiklikler Terörle Mücadele Kanunu'na da yansıtılmıştır.

İçeride geçirilen sürenin karşılığı mahsup

Türk Ceza Kanunu'na göre hüküm kesinleşmeden önce gerçekleşen ve şahsi hürriyeti sınırlama sonucunu doğuran bütün haller nedeniyle geçirilmiş süreler, hükmolunan hapis cezasından indirilir. Fakat adlî para cezasına hükmedilmesi durumunda, yapılan değişiklikle beraber bir gün beşyüz Türk Lirası sayılacak ve bu miktar cezadan indirilecektir. Bu hüküm 12.03.2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

8. Yargı Paketiyle Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'da Yapılan Değişiklikler

Adli para cezaları konusunda yapılan değişiklikler Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'a da yansıtılmıştır. Kanunun önceki hâlinde 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu dışındaki diğer kanunlarda yer alan adlî para cezasının ödenmemesi hâlinde, hükümlüler bir gün yüz Türk Lirası hesabı ile hapsedilmekteydi. Değişiklikle beraber yüz TL, beşyüz TL'ye çıkarılmıştır. Buna göre kanunun son hâli, "26.9.2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu dışındaki diğer kanunlarda yer alan adlî para cezasının ödenmemesi hâlinde, hükümlüler bir gün beşyüz Türk Lirası hesabı ile hapsedilirler" şeklini almıştır. Bu hüküm 12.03.2024 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

8. Yargı Paketiyle Kabahatler Kanunu'nda Yapılan Değişiklikler

Kabahatler Kanunu'nda belirlenen kesinlik sınırı güncellenmiştir. Kanunun önceki hâlinde Üçbin Türk Lirası dahil idarî para cezalarına karşı başvuru üzerine verilen kararlar kesin iken yeni hâlinde bu rakam Onbeşbin Türk Lirasına çıkarılmıştır. 12.03.2024 tarihinden itibaren verilen kararlarda Onbeşbin Türk Lirası dahil idarî para cezalarına karşı başvuru üzerine verilen kararlar kesin olacaktır.

Kabahatler Kanunu'na göre itiraz yoluna başvuru süresi iki haftaya çıkarılmıştır. Önceden 7 günlük olan bu sürenin güncellenmesiyle ceza hukukunda kanun yolu sürelerinin yeknesaklaştırılması amaçlanmaktadır. Değişikliğe göre mahkemenin verdiği son karara karşı, Ceza Muhakemesi Kanununa göre itiraz kararın tebliği tarihten itibaren en geç iki hafta içinde yapılacaktır. Yeni itiraz süresi, 01.06.2024 tarihinde ve sonrasında verilen kararlar hakkında uygulanacaktır.

8. Yargı Paketiyle Çocuk Koruma Kanunu'nda Yapılan Değişiklikler

Çocuk Koruma Kanunu'na göre şikâyet sonucu çıkan karara karşı itiraz başvuru süresi iki haftaya çıkarılmıştır. Önceden bir hafta olan bu sürenin güncellenmesiyle ceza hukukunda kanun yolu sürelerinin yeknesaklaştırılması amaçlanmaktadır. Kanuna göre çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair ilam veya tedbir kararlarının yerine getirilmesine ilişkin müdürlükçe yapılan işlem ve verilen kararlara karşı, öğrenme veya tebliğ tarihinden itibaren bir hafta içinde, işlemi yapan müdürlüğün bulunduğu yer aile mahkemesine şikâyette bulunulabilir ve şikâyet üzerine verilen karara karşı, tebliğ tarihinden itibaren iki hafta içinde itiraz edilebilir. Yeni itiraz süresi, 01.06.2024 tarihinde ve sonrasında verilen kararlar hakkında uygulanacaktır.

8. Yargı Paketiyle İnfaz Hakimliği Kanunu'nda Yapılan Değişiklikler

İnfaz Hakimliği Kanunu'na göre şikâyet sonucu çıkan karara karşı itiraz başvuru süresi iki haftaya çıkarılmıştır. Önceden 7 günlük olan bu sürenin güncellenmesiyle ceza hukukunda kanun yolu sürelerinin yeknesaklaştırılması amaçlanmaktadır. Değişikliğe göre infaz hâkiminin kararlarına karşı şikâyetçi veya ilgili Cumhuriyet savcısı tarafından, tebliğden itibaren iki hafta içinde Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre itiraz yoluna gidilebilecektir. Kanunlarda infaz hâkiminin onayına tabi olduğu belirtilen hususlarda da bu hüküm uygulanacaktır. Yeni itiraz süresi, 01.06.2024 tarihinde ve sonrasında verilen kararlar hakkında uygulanacaktır.

8. Yargı Paketiyle Ceza Muhakemesi Kanunu'nda Yapılan Değişiklikler

A. Sürelerle İlgili Değişiklikler

  • Ceza hukukunda kanun yolu sürelerinin yeknesaklaştırılması amacıyla çeşitli sürelerde değişiklikler yapılmıştır. Bu süreler iki hafta olarak düzenlenmiş ve böylece her uygulama için ayrı süre kavramı terk edilmiştir. Sürelere ilişkin hükümler 01.06.2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.
  • Eski hâle getirme dilekçesinin verilme süresi yedi günden iki haftaya çıkarılmıştır.8. Yargı paketiyle maddenin güncel hâli "eski hâle getirme dilekçesi, engelin kalkmasından itibaren iki hafta içinde, süreye uyulduğunda usule ilişkin işlemleri yapacak olan mahkemeye verilir" şeklinde düzenlenmiştir.
  • Takipsizlik kararlarına itiraz süresi de 15 günden iki haftaya indirilmiştir. Yeni düzenlemeye göre maddenin güncel hâli "Suçtan zarar gören, kovuşturmaya yer olmadığına dair kararın kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren iki hafta içinde, bu kararı veren Cumhuriyet savcısının yargı çevresinde görev yaptığı ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hâkimliğine itiraz edebilir" şeklinde olmuştur.
  • Basit yargılama usulünde süreler bakımından düzenlemeye gidilmiştir. Buna göre "Basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verildiği takdirde mahkemece iddianame; sanık, mağdur ve şikâyetçiye tebliğ edilerek, beyan ve savunmalarını iki hafta içinde yazılı olarak bildirmeleri istenir."
  • Hâkim ve mahkeme kararlarına itiraz süresi 7 günden iki haftaya çıkarılmıştır. Düzenlemeye göre "Hâkim veya mahkeme kararına karşı itiraz, kanunun ayrıca hüküm koymadığı hâllerde 35 inci maddeye göre ilgililerin kararı öğrendiği günden itibaren iki hafta içinde kararı veren mercie verilecek bir dilekçe veya tutanağa geçirilmek koşulu ile zabıt kâtibine beyanda bulunmak suretiyle yapılır."
  • İstinaf yoluna başvuru süresi 7 günden iki haftaya çıkarılmıştır. Bunun yanında önceden tefhimle başlayan süre artık gerekçeli kararın tebliği ile başlayacaktır.
  • Ağır ceza mahkemelerinde bulunan Cumhuriyet savcıları, mahkemelerinin yargı çevresi içerisindeki asliye mahkemelerinin hükümlerine karşı, kararın o yer Cumhuriyet başsavcılığına geliş tarihinden itibaren iki hafta içinde istinaf yoluna başvurabilecektir. Önceden bu süre de yedi gün olarak uygulanmaktaydı.
  • Cumhuriyet savcısının istinaf başvurusuna dair ilgililerin cevap süresi de yedi günden iki haftaya çıkarılmıştır. Aynı şekilde istinaf yoluna başvurmayan tarafın istinaf dilekçesine cevap dilekçesi vermesi için belirlenen süre de yedi günden iki haftaya çıkarılmıştır.
  • İstinaf isteminin reddine itiraz süresi yedi günden iki haftaya çıkarılmıştır. Değişikliğe göre "İstinaf başvurusunda bulunan Cumhuriyet savcısı veya ilgililer, ret kararının kendilerine tebliğinden itibaren iki hafta içinde bölge adliye mahkemesinden bu hususta bir karar vermesini isteyebilirler. Bu takdirde dosya bölge adliye mahkemesine gönderilir."
  • Temyiz isteminin kabule değer sayılmamasından dolayı hükmü veren mahkemece reddi bakımından süre yedi günden iki haftaya çıkarılmıştır.
  • Temyiz dilekçesine cevap süresi yedi günden iki haftaya çıkarılmıştır.
  • Bölge adliye mahkemesi ceza dairelerinin kesin nitelikteki kararlarına karşı bölge adliye mahkemesi Cumhuriyet başsavcılığının itiraz etmesi durumunda cevap süresi yedi günden iki haftaya çıkarılmıştır.
  • Yargılamanın yenilenmesi isteminin cumhuriyet savcısına bildirilmesinden sonra savcılığın cevap süresi yedi günden iki haftaya çıkarılmıştır.
  • Yargılamanın yenilenmesi talebinin kabulünü takiben delillerin toplanması bittikten sonra Cumhuriyet savcısı ve hakkında hüküm kurulmuş olan kişiden görüş ve düşüncelerini bildirmeleri için verilen süre yedi günden iki haftaya çıkarılmıştır.

B. İstinafa İlişkin Düzenlemeler

Yapılan değişikliklerin en önemlilerinden biri istinaf yoluna başvuru usulünde olmuştur. Kanun değişikliğinden önce istinaf başvuru süresi duruşmada hazır bulunanlar bakımından duruşmada kararın açıklanmasından itibaren başlıyordu. Mahkeme genelde karar gerekçesini açıklamıyor, fakat sadece verilen hükmü açıklıyordu. Bu da uygulamada süre tutum dilekçesinin verilmediği durumlarda hak kayıplarına yol açıyor ve gerekçeli kararın tebliğinden sonra sunulan istinaf dilekçelerinin reddi sonucunu doğruyordu. Her ne kadar Anayasa Mahkemesinin bunun hak ihlaline yol açtığına dair bir kararı olsa da uygulama bu şekilde devam ediyordu. Üstelik, Anayasa Mahkemesinin 26/7/2023 tarihli ve E.: 2022/144; K.: 2023/137 sayılı kararı ile maddenin değişiklikten önceki hâlinde "...hükmün açıklanmasından itibaren..." ibaresi iptal edilmiş, fakat iptal sonucunun 24/7/2024'te yürürlüğe gireceğine karar verilmişti.

Yapılan değişiklikle beraber istinaf istemi, hükmün gerekçesiyle birlikte tebliğ edildiği tarihten itibaren iki hafta içinde hükmü veren mahkemeye bir dilekçe verilmesi veya zabıt kâtibine bir beyanda bulunulması suretiyle yapılacaktır. Yani önceden tefhimle başlayan yedi günlük süre artık gerekçeli kararın tebliği ile başlayacak ve iki hafta olarak uygulanacaktır.

Ceza Muhakemesi Kanunu'unun 275. Maddesinde yer alan "Hüküm, istinaf yoluna başvuran Cumhuriyet savcısına veya ilgililere gerekçesiyle birlikte açıklanmamışsa; hükme karşı istinaf yoluna başvurulduğunun mahkemece öğrenilmesinden itibaren gerekçe, yedi gün içinde tebliğ edilir" hükmü iptal edilmiştir. Zira bu hüküm istinafa başvuru süresinin tebliğ ile başlaması düzenlemesiyle gereksiz hâle düştüğünden iptal edilmesi yerinde olmuştur.

Bu hükümler 01.06.2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.

C. Temyize İlişkin Düzenlemeler

İstinaf yoluna getirilen düzenlemelerle paralel düzenlemeler temyiz kanun yolu için de yapılmıştır. Kanunun eski hâli "Temyiz istemi, hükmün açıklanmasından itibaren on beş gün içinde hükmü veren mahkemeye bir dilekçe verilmesi veya zabıt kâtibine bir beyanda bulunulması suretiyle yapılır; beyan tutanağa geçirilir ve tutanak hâkime onaylattırılır" hükmünü haviyken yeni düzenlemeyle süre iki haftaya düşürülmüş ve temyiz süresinin hükmün gerekçesiyle birlikte tebliğ edildiği tarihten itibaren başlayacağı düzenlenmiştir.

"Hüküm, temyiz yoluna başvurma hakkı olanların yokluğunda açıklanmışsa, süre tebliğ tarihinden başlar" şeklinde olan düzenleme de iptal edilmiştir. Zira bu hükmün de temyize başvuru süresinin tebliğ ile başlaması düzenlemesiyle gereksiz hâle düştüğünden iptal edilmesi yerinde olmuştur.

"Hüküm, temyiz eden Cumhuriyet savcısına veya ilgililere gerekçesiyle birlikte açıklanmamışsa; hükmün temyiz edildiğinin bölge adliye mahkemesince öğrenilmesinden itibaren gerekçe, yedi gün içinde tebliğ edilir" düzenlemesi kaldırılmıştır. Düzenlemenin kaldırılma sebebi, sürenin tebliğ ile başlayacak olmasıdır.

Cumhuriyet savcısının temyiz başvurusunun içeriği bakımından değişiklikler yapılmıştır. Yapılan düzenlemeye göre cumhuriyet savcısı temyiz dilekçesinde, temyiz isteğinin sanığın yararına veya aleyhine olduğunu açıkça belirtecektir.

Temyiz gerekçesi başlıklı madde iptal edilmiştir. Zira bu hükmün de temyize başvuru süresinin tebliğ ile başlaması düzenlemesiyle gereksiz hâle düştüğünden iptal edilmesi yerinde olmuştur.

Bu hükümler 01.06.2024 tarihinde yürürlüğe girecektir.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.