Bilindiği gibi, 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu da dahil olmak üzere muhtelif mevzuatta değişiklik öngören 3 Kasım 2022 tarihli ve 7420 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ("7420 sayılı Kanun"), 9 Kasım 2022 tarihli ve 32008 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır. Bu kapsamda, 7420 sayılı Kanun'un değişiklik yaptığı mevzuatlar arasında 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu'nun ("5411 sayılı Kanun") 10, 35 ve 146 ncı maddeleri ile 21/11/2022 tarihli ve 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu'nun ("6361 sayılı Kanun") 39 ve 50 nci maddeleri de bulunmakta olup, işbu bilgi notu ile söz konusu hükümlerde yapılan değişiklikler açıklanmaya çalışılacaktır.

Diğer taraftan 7420 Sayılı Kanun'un değişiklik yaptığı diğer mevzuat hakkında ayrıntılı bilgi için tam kanun metnine buradan ulaşabilirsiniz.

I. 5411 Sayılı Kanun'da Yapılan Değişiklikler

5411 sayılı Kanun'da 7420 sayılı Kanun'un 17 nci, 18 inci ve 19 uncu maddeleri ile yapılan değişikliklerin; 5411 sayılı Kanun'un faaliyet izni verilmesi, destek hizmeti kuruluşları ve idari para cezalarını düzenleyen hükümlerine ilişkin olduğu görülmektedir:

  • Kurulun Faaliyet Konuları Bazında Kısıtlama veya Sınırlama Getirmek Suretiyle de Faaliyet İzni Verebileceği Hususu Netleştirildi

Bilindiği gibi, 5411 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinde, bu Kanun uyarınca kuruluş veya Türkiye'de şube açma izni almış bankaların Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu'ndan ("Kurul") ayrıca faaliyet izni alması gerektiği, bu kapsamda Kurul'ca aksi kararlaştırılmadığı müddetçe bu hüküm çerçevesinde verilen faaliyet izinlerinin, 5411 sayılı Kanun'un bankaların faaliyet gösterebilecekleri konuları düzenleyen 4 üncü maddesinde yer verilen tüm faaliyetleri, yine 4 üncü maddenin son fıkrasında belirtilen sınırlamalar çerçevesinde kapsayacağı belirtilmektedir.

Bununla birlikte, 7420 sayılı Kanun'un 17 nci maddesi ile ise söz konusu hükümde değişiklik yapılarak, işbu hükme "Kurul, bir banka ya da banka grubu için, 4 üncü maddede sayılan faaliyet konuları bazında sınırlama veya kısıtlamalar getirmek suretiyle faaliyet izni vermeye yetkilidir." hükmü de eklenmiş ve böylece Kurul'un faaliyet konuları bazında kısıtlamalar veya sınırlamalar getirmek suretiyle de faaliyet izni vermeye yetkili olduğu hususu hükümde ayrıca vurgulanmak suretiyle netlik kazanmıştır.

Nitekim madde gerekçesi incelendiğinde; bilhassa; yalnızca dijital ortamda hizmet veren yeni nesil dijital (şubesiz) bankalar gibi oyuncuların risklerinin sınırlandırılabilmesi amacıyla dünya örneklerinde olduğu gibi bu oyunculara sınırlı veya kısıtlı faaliyet izni verilmesinin önem arz eden bir husus olduğunun altının çizildiği görülmekte olup, bu çerçevede söz konusu değişiklik ile amaçlanan hususlardan birinin de bilhassa dijital bankalar gibi oyunculara verilen sınırlı faaliyet izinlerine ilişkin düzenleme çerçevesinin netleştirilmesi olduğunun söylenebilmesi mümkündür.

Öte yandan aşağıda ayrıca değinileceği gibi, 7420 sayılı Kanun'un 17 nci maddesi ile 5411 sayılı Kanun'un 146 ncı maddesine eklenen hüküm uyarınca 5411 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin birinci fıkrası kapsamında Kurul tarafından getirilen faaliyet kısıtlamaları veya sınırlamalarına uyulmaması halinin idari para cezası yaptırımına tabi olacağı da ayrıca hükme bağlanmıştır.

  • Kurul'un destek hizmeti sunan kuruluşlara ilişkin usul ve esas belirlemeye ve alınacak hizmetin niteliğine göre bu hizmeti sunan kuruluşları yetkilendirmeye yetkili olduğu hususları açıkça hükme bağlandı

Bilindiği üzere destek hizmeti kuruluşu, 5411 sayılı Kanun'un "Tanımlar" başlıklı 3 üncü maddesinde "Bankaların, mevduat veya katılım fonu kabulü, nakdî, gayrinakdî her cins ve surette kredi verme ve bu Kanunun uygulamasında kredi olarak sayılan işlemler dışında kalan faaliyetlerini banka adına gerçekleştiren; ya da reklamının yapılması hariç olmak üzere mevduat veya katılım fonu kabulü dışındaki faaliyetlerinden herhangi birinin pazarlanması da dâhil gerçekleştirilmesinde bankaya yardımcı nitelikte hizmet veren kuruluşları" şeklinde tanımlanmış, Kanunun destek hizmeti kuruluşlarını düzenleyen 35 inci maddesinde ise bankaların destek hizmeti alımında dikkat edilmesi gereken temel hususlar genel itibarıyla belirlenmiştir.

Diğer taraftan, 5411 sayılı Kanunun 35 inci maddesi ile Kurul'a birtakım yetkiler de verilmiştir. Nitekim söz konusu hüküm çerçevesinde Kurul'un gerektiğinde bankaların destek hizmeti alabilecekleri konuları belirleme veya banka ya da banka grupları itibarıyla bu konuları sınırlandırma, yasaklama ya da sorumluluk sigortası yaptırılmasını zorunlu tutma veya "destek hizmetinin niteliğine göre" bu hizmetlerin alınmasını izin koşuluna bağlama yetkileri bulunmaktadır.

7420 Sayılı Kanun'un 18 inci maddesiyle ise 5411 sayılı Kanun'un 35 inci maddesinin birinci fıkrasının son cümlesine "destek hizmetinin niteliğine göre" ibaresi yerine "alınacak hizmetin niteliğine göre bu hizmeti sunacak destek hizmeti kuruluşları ile diğer hizmet sağlayıcılarının bu hizmetleri sunarken uymaları gereken usul ve esasları belirlemeye, bunları yetkilendirmeye veya" ibaresi de eklenerek; Kurul'un desek hizmeti sunan kuruluşlara ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkili olduğu ve bu çerçevede belirlenecek usul ve esaslara uyulmaması durumunda anılan Kanun'un 148 inci maddesi uyarınca Kurul'un ilgili hizmet sağlayıcıya doğrudan idari yaptırım uygulama yetkisinin bulunduğu hususları daha net ve açık bir şekilde ifade edilmiş oldu.

Öte yandan hükmün lafzında daha önce sadece "destek hizmeti kuruluşları"na yer verilirken, yapılan değişiklik ile söz konusu hükümde "diğer hizmet sağlayıcılar" kavramına da açıkça yer verilmiştir. Nitekim madde gerekçesi incelendiğinde; maddede yapılan değişiklikler ile amaçlanan hususlardan birinin de 5411 sayılı Kanun'un 73 üncü maddesinin dördüncü fıkrasında geçen "en az beş banka ya da finansal kuruluş tarafından kurulacak şirketler"in de 35 inci maddenin kapsamında olduğunun ve dolayısıyla Kurul'un bu şirketlerin uyacağı usul ve esasları belirlemeye de yetkili olduğunun netleştirilmesi olduğu anlaşılmaktadır.

Son olarak maddede yapılan değişiklik ile, Kurulun destek hizmetinin niteliğine göre bu hizmetlerin alınmasını izne tabi tutmaya ilişkin halihazırdaki yetkisine, alınacak hizmetin niteliğine göre destek hizmeti kuruluşları veya diğer hizmet sağlayıcıları yetkilendirme yetkisi de eklenmiş oldu.

  • İdari para cezalarını düzenleyen 146 ncı maddeye yeni bir bent eklendi

5411 Sayılı Kanun'un kuruluşlara ilişkin idarî para cezaları başlıklı 146 ncı maddesinin birinci fıkrasına 7420 Sayılı Kanun'un 19 uncu maddesi ile (t) bendi eklenmek suretiyle 5411 sayılı Kanunun;

- Bankalarca gerçekleştirilebilecek faaliyet konularını düzenleyen 4 üncü maddesinin son fıkrasındaki kısıtlamalara uyulmaması veya

- 10 uncu maddenin birinci fıkrası uyarınca Kurul tarafından getirilen faaliyet sınırlamaları veya kısıtlamalarına uyulmaması

halinde, bir milyon Türk lirasından az olmamak ve menfaat sağlanmış olması halinde sağlanan menfaatin iki katından az olmamak üzere, söz konusu kısıtlama ve sınırlamalara aykırılık teşkil eden tutarın yüzde yüzüne kadar" idari para cezası uygulanacağı hükme bağlanarak, ek bir idari para cezası hali getirilmiştir.

 

II. 6361 Sayılı Kanun'da Yapılan Değişiklikler

7420 sayılı Kanun'un 30 uncu ve 31 inci maddeleri ile 6361 sayılı Kanun'un finansman sözleşmesini düzenleyen 39 uncu maddesinin ikinci fıkrası ve faaliyet izninin iptaline ilişkin 50 nci maddesinin birinci fıkrasında aşağıda değinilecek değişiklikler yapılmıştır.

  • Finansman şirketleri ile satıcılar arasında akdedilmesi gerekli genel sözleşmelerin, elektronik ortamda da kurulabilmesine olanak sağlandı.

Bilindiği gibi, finansman sözleşmesi 6361 sayılı Kanun'un 39 uncu maddesi ile düzenlenen; her türlü mal veya hizmet alımının, malı veya hizmeti satın alan gerçek ya da tüzel kişinin nam ve hesabına mal veya hizmetin teslim ya da temini ile birlikte doğrudan satıcıya ödeme yapılması suretiyle kredilendirilmesini öngören bir sözleşme olup, finansman şirketlerinin işbu faaliyet kapsamında finansman sözleşmesinin yanı sıra, ayrıca kredilendirecekleri mal veya hizmeti temin eden satıcılarla ise önceden genel nitelikli bir sözleşme akdetmeleri gerekmektedir.

Nitekim, 7420 sayılı Kanun ile maddede yapılan değişiklik öncesinde 6361 sayılı Kanun'un 39 uncu maddesinin ikinci fıkrası uyarınca mal ya da hizmeti temin eden satıcılarla akdedilecek bahse konu genel sözleşmenin "yazılı şekilde" yapılma mecburiyeti bulunmaktaydı. Bununla birlikte, 7420 sayılı Kanun'un 30 uncu maddesi ile teknolojik gelişmelere uygun bir şekilde anılan hükümde değişiklik yapılarak; işbu sözleşmelerin yazılı şeklin yanı sıra, uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle mesafeli olarak da kurulabilmesi mümkün hale getirilmiş oldu.

  • Kuruluş şartlarının kaybı veya şirket ortaklarınca kurucularda aranan şartların kaybedilmesi halleri; faktoring, finansman ve finansal kiralama şirketleri açısından faaliyet izninin iptali sebepleri arasına eklenirken, tasarruf finansman şirketleri açısından ise anılan Kanun'un 50/A hükmünün uygulanmasına neden olabilecek haller arasına eklendi.

7420 sayılı Kanun'un 31 inci maddesi ile 6361 sayılı Kanun'un finansal kiralama, faktoring ve finansman şirketleri bakımından faaliyet izninin iptali nedenlerini düzenleyen 50 nci maddesinin birinci fıkrasına (g) bendi olarak "Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasında aranan şartların ya da şirket ortaklarınca kurucularda aranan şartların kaybedilmesi" şeklinde yeni bir bent eklenmek suretiyle;

  • 6361 sayılı Kanun'un 5 inci maddesinde düzenlenen kuruluş şartlarının kaybedilmesi veya
  • Bahse konu şirketlerin ortaklarınca kurucularda aranan şartların kaybedilmesi

hallerinden herhangi birinin gerçekleşmesi halinde bu şirketlerin faaliyet izinlerinin Kurul kararı ile iptal edileceği hükme bağlanmıştır. Böylelikle 6361 sayılı Kanun'un 5 inci maddesinde düzenlenen kuruluş şartları ile şirket ortaklarının kurucularda aranan şartları kaybı halleri anılan şirketler bakımından faaliyet izninin iptali nedenleri arasında sayılmış oldu.

Diğer yandan, 7420 sayılı Kanun'un 31 inci maddesi ile 6361 sayılı Kanun'un birinci fıkrasına son cümle olarak "Bu fıkranın (g) bendinde belirtilen hallerin, tasarruf finansman şirketleri için gerçekleşmesi durumunda Kurul, 50/A maddesinin birinci fıkrası kapsamında söz konusu tasarruf finansman şirketlerinin faaliyet izinlerini kaldırmaya ve tasfiyesine karar vermeye yetkilidir. Hakkında tasfiye kararı verilen tasarruf finansman şirketleriyle ilgili olarak aynı maddenin ikinci, üçüncü ve dördüncü fıkraları uygulanır." hükmü eklenmiştir.

Bilindiği üzere, 6361 sayılı Kanun'un 50/A maddesinin birinci fıkrası ile tasarruf finansman şirketlerinin faaliyet izninin kaldırılması ve tasfiyesi düzenlenmekte olup, söz konusu hükümde belirtilen durumların varlığı halinde Kurul'a bu şirketlerin faaliyet iznini kaldırarak tasfiyesine karar verme yetkisi tanınmıştır. Bu kapsamda, 7420 sayılı Kanun ile yapılan değişiklik sonucunda kuruluş şartlarının kaybı veya şirket ortaklarınca kurucularda aranan şartların kaybedilmesi halleri de kapsama dahil edilerek; tasarruf finansman şirketleri bakımından bahse konu durumların vuku bulması durumunda Kurul'a 50/A hükmü çerçevesinde bu şirketlerin faaliyet iznini kaldırma ve tasfiyesine karar verme yetkisi tanınmıştır.

III. Yürürlük Tarihi

5411 sayılı Kanun'un ve 6361 sayılı Kanun'un 7420 sayılı Kanun ile değiştirilen hükümleri 7420 sayılı Kanun'un Resmî Gazete'de yayımlandığı 09/11/2022 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Daha fazla bilgi ve destek için info@lbfpartners.com adresinden bizimle iletişime geçebilirsiniz.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.